Užička Republika i Kadinjača



Dušan Jerković
          parla ai combattenti del battaglione di operai prima della
          battaglia su Kadinjača
Dušan Jerković parla ai combattenti del battaglione di operai prima della battaglia su Kadinjača


Inno della Repubblica di Užice / Himna Užičkoj Republici

Film: Užička Republika / La Repubblica di Užice (1974)

The Republic of Uzice (voce Wikipedia)

Sebbene sia durata solo 73 giorni (24 settembre - 29 novembre 1941), la Repubblica di Užice (Užička Republika) fu il primo territorio libero nell’Europa occupata dai nazi-fascisti. I Tedeschi, durante l’offensiva alla fine del novembre 1941 per soffocare l’insurrezione, solo sul versante Ljubovija-Rogačica-Bajina Bašta-Kadinjača-Užice impiegarono 2100 militari con il sostegno della artiglieria. Durante la ritirata della maggior parte dell'esercito di liberazione, assieme con il Quartier generale, il suddetto versante fu difeso da circa trecento guerriglieri, perlopiù operai, di cui sulla Kadinjača caddero 108 e molti altri furono fucilati e catturati.
Non ci ritireremo. Combatteremo fino all'ultimo - disse in quell'occasione Dušan Jerković, il comandante del plotone.
Avevo cinque anni ed il mio ricordo mi si presenta come un sogno; mi ricordo come papà puliva le babbucce davanti l'ingresso di casa. Se ne andò sulla bicicletta, nel maglione bianco e con una bandiera tricolore in mano. Non lo vidi mai più  - ricordava Ljubinka, la figlia del comandante del Battaglione degli operai, Andrija Đurović.
Il ricordo di quegli eroici e tragici momenti nella Jugoslavia socialista fu mantenuto e curato. Ancora oggi, nel giorno del 29 Novembre, si rende onore ai caduti, nel Memoriale sul Monte di Kadinjača:


http://www.zlatiborskiokrug.net/kadinjaca.html

Kadinjaca



pagina a cura di DK


 In tanti abbiamo recitato questa poesia:

Slavko Vukosavljević

KADINJAČA

( Odlomak )


A na Kadinjači breze su vitke
k'o borci ranjene legle uz breg.
Tišina, tišina, zatišje bitke,
na suve usne kaplje sneg.

Komandantovu pogledaj ruku -
pod njom bataljon i ceo breg;
sve bliže, sve jače topovi tuku
i tiho, tiho pada sneg.

- Prva četa, tamo kod breze!
Druga levo, na prevoj, niže.
Prateći vod - šumi polako.
Pozadi desno mitraljeze.
Dobro je, drugovi. Tako, tako..

On je polako spustio ruku.
Namah je zamuk'o breg,
samo što napred topovi tuku
i tiho, tiho pada sneg.

I napred upro bataljon oči
- tako se gleda s' burom sve jačom -
k'o da će sada ćutke da skoči
zajedno s' brdom, s' Kadinjačom

A tamo dole, još daleko,
crna se zmija okukom povi
i s' čudnim mirom reče neko:
- Pazi, tenkovi!

I k'o da tiho niz polja bela
uz odjek topova što nebo riju,
topao kao krv iz tela
poteče šapat u Srbiju:

- Evo, ja ovde, drug u blizini
i ovo brdo i tišina -
da li je tako, il' mi se čini -
sve je to sada Domovina!

Znam da čete Sandžaku žure
a nama ko zna šta se sprema;
evo Nemaca, tenkovi jure,
a bombi nema!

I nije čudo, nije čudo -
običan taster za to je malo -
srce dečaka uvek budno
Srbiji što je otkucalo:

- O, čujte čete u daljini,
budući ljudi, zemljo nova,
da li je tako il' mi se čini -
svi ste kraj našeg rova!

Kažite - tu smo!
Kažite - jesmo!
Kažite budući,
Kažite živi!
Dižite pesti, poleti pesmo,
pođite, sunca, na oblak sivi!
Vadite, ljudi, srca iz grudi!
O, kaži i ti, bar šapni, mama:
- Svi smo sa vama!

Al' stroj se ceo diže i krenu;
pognu se, jurnu i dečak bled
jer komesarov krik ga prenu:
- Napred, napred!

I sve najednom promeni lik,
poče da tamni, da čili dan
i sve se stopi u zov, u krik,
prigušen, dalek, k'o tuđ a znan:

- Za nove dane - da svima svane!
Da ove staze pošteni gaze!
Da više nema groba do groba
ni gladi pokraj kućnoga plota,
da nema tame, da nema roba,
da bude toplo od života!
U cevi ljubav,
mržnju i jed -
napred,
napred!

...

Rođena zemljo, jesi li znala
- tu je pogin'o bataljon ceo;
crvena krv je procvetala
kroz snežni pokrov, hladan i beo.
Noću je i to zavej'o vetar.
Ipak, na jugu vojska korača:
Pao je četrnaesti kilometar,
al' nikad neće - Kadinjača!

Slavko Vukosavljević

KADINJAČA

(Stralci)


Gli abeti sulla Kadinjača stanno snelli
e piegati come partigiani sulla montagna.
Ora, nella calma tra le battaglie,
c’è solo la neve che le labbra bagna.

Lo sguardo del comandante
abbraccia tutto il battaglione sul colle;
il frastuono dei cannoni è sempre più inquietante,
mentre in silenzio nevica dalle basse nuvole.

- Primo plotone, accanto al pino!
Il secondo sotto a sinistra, sul passo.
Reparto - avvicinarsi lentamente alla boscaglia.
Mitragliatori a destra, vicino.
Va bene compagno, così la mitraglia...

Abbassò lentamente le mani,
e regnò la quiete sul colle.
Solo i cannoni rintronano lontani
mentre in silenzio nevica dalle basse nuvole.

Il battaglione in avanti proiettato
- come bora che ribolle -
si prepara a lanciarsi di scatto
assieme a Kadinjača, il colle.

Laggiù, ancora lontana,
serpeggia la vipera nera, come un bestione.
Disse uno con una pacatezza strana:
- Carri armati, attenzione!

Silenziosamente per le nevose piane,
tra l’eco dei cannoni che aravano l’aria,
del loro sangue un sussurro caldo
fluì sull’intera Serbia:

- Io che sono qui, ed il compagno a me daccanto
e questo colle, e il silenzio -
lo è, o mi sembra soltanto -
adesso lo è: Patria mia!

Per fortuna verso il Sangiaccato i nostri si allontanano,
ma chissà quale sarà la nostra sorte;
tedeschi con i carri armati si avvicinano,
e di bombe abbiamo poche scorte!

E non è poi strano - d'altronde
un telegrafo non sarebbe bastato -
perciò il cuore del ragazzo
verso la Serbia ha palpitato:

- O, ascoltate, plotoni distanti,
uomini del futuro, e tu, nuova nazione,
o è, o mi sembra soltanto -
che siate tutti con noi in postazione!

Dite – ci siamo!
Dite – vi stiamo accanto!
Ditelo voi, posteri!
Ditelo voi, viventi!
Alzate i pugni, e che voli il canto,
Assali tu, o sole, le ombre-serpenti!
Liberate i cuori nel petto, voi uomini!
Dillo anche tu, o almeno sussurralo, mamma:
- Tutta la patria è con voi, e vi ama!

In quell’istante, la fila intera si alzò e partì:
corse anche il ragazzo pallido, ma si piegò in avanti
dopo il grido del comandante:
- Avanti, avanti!

E a un tratto si snaturò tutto,
si fuse nel richiamo soffocato e remoto,
il giorno spegnendosi si fece più brutto
e partì un grido strano, ma noto:

- L’alba del tempo nuovo sia per tutti!
Che sulla terra camminino gli onesti!
Spariscano le terre seminate con la morte,
la fame dai cortili delle case,
e non ci siano tenebre, nè schiavitù.
Che la vita emani calore!
Ora caricherò l’arma di amore
contro odio e disgrazia -
avanti,
avanti!

...

Patria cara, sappi
- qui cadde un intero battaglione;
dal sangue sbocciarono primule rosse
nel gelido, bianco nevone.
I venti notturni li ricoprano.
Eppure, un esercito marcia all’orizzonte:
Il quattordicesimo chilometro è caduto,
ma giammai cadrà Kadinjača, il monte!


Spomen na Kadinjaci


www.glassrbije.org
Održana komemoracija na Kadinjači   
29. novembar 2008. 16:20  (Izvor: Beta)
Na spomen-obeležje partizanima poginulim kod Kadinjače danas su položeni venci i cveće, a služen je i parastos borcima Radničkog partizanskog bataljona koji su poginuli u borbi protiv Nemaca 1941. godina. Borci su poginuli braneći Užičku republiku koja se smatrala prvom slobodnom teritorijom u Evropi u Drugom svetskom ratu. "Mir i sloboda su naše temeljne vrednosti, Srbija je najjača kada radi, kada stvara i kada hvata korak sa svetom", rekao je na manifestaciji ministar prosvete Žarko Obradović. Prema njegovim rečima, heroizam boraca Kadinjače u ratu 1941. godine trebalo bi da zameni rad generacija u miru. Užička republika trajala je 73 dana, a Nemci su je osvojili 29. novembra 1941. godine. U borbama je stradalo oko 200 partizana.

www.tanjug.rs
Obeležena 71.godišnjica borbe na Kadinjači
29. novembar 2012. 12:59 (Izvor: Beta)
Polaganjem venaca i uz visoke državne i vojne počasti, danas je državnom komemorativnom ceremonijom obeležena 71.godišnjice bitke na Kadinjači.
U spomen kompleksu Kadinjača kod Užica, ceremoniju je predvodio izaslanik Vlade Srbije ministar prosvete i nauke Žarko Obradović, koji je istakao da naše društvo treba da neguje odnos poštovanja i uvažavanja prema borcima protiv fašizma, i da čuva spomenike podignute oslobodiocima, "jer je odnos prema slavnoj prošlosti i odnos prema nama samima".
Obradović je istakao da nas prošlost uči i upućuje da "moramo uporno i istrajno voditi državnu politiku rešavanja svih sporova u međunarodnoj zajednici mirnim putem".
"Interesi velikih sila i danas imaju uticaj i težnju promena granica na Balkanu, ali Srbija je jedinstvena u pogledu svoje nezavisnosti, teritorijalnog integriteta i slobode za koju smo kroz istoriju plaćali visoku cenu", rekao je ministar.
Obradović je naglasio da opredeljenje Srbije za evropske integracije ne znači odustajanje od sopstvenih državno-nacionalnih interesa.
Kod spomen kosturnice u kojoj je sahranjeno oko 200 izginulih boraca Radničkog bataljona, posle parastosa koji su služili sveštenici užičke crkve, vence su pored ministra Obradovića u ime Vlade Republike Srbije, položili delegacija Ministarstva odbrane i Vojske Srbije, predstavnici SUBNOR-a Srbije, brojnih uduženja i veterani Drugog svetskog rata.
Memorijalni kompleks na Kadinjači kod Užica svedoči o herojskim novembarskim danima 1941. godine kada su pripadnici Radničkog bataljona kojim je komandovao Andrija Đurović, i borci Prvog bataljona Posavskog odreda i Oraške čete Drugog Šumadijskog odreda, pružili žestok otpor daleko nadmoćnijem neprijatelju, koji je u tom periodu sprovodio ofanzivu na oslobođenu teritoriju, u istoriji poznatu kao Užička Republika.
Borci Radničkog bataljona hrabro su stradali u borbama na Kadinjači 29. novembra 1941. godine.
Neprijateljske snage su probile poslednju odbranu slobodnog Užica, ali heroizam tih junaka ostao je upamćen u vremenima koja su usledila.
Na samoj Spomen-kosturnici ispisan je deo poeme "Kadinjača" pesnika Slavka Vukosavljevića: "Rođena zemljo jesi li znala?/ Tu je pogino bataljon ceo.../ Crvena krv je procvetala/ kroz snežni pokrov hladan i beo./ Noću je i to zavejo vetar./Ipak na jugu... vojska korača.../ Pao je četrnaesti kilometar,/al` nikad neće Kadinjača."


www.subnor.org.rs
Кадињача:
У СЛАВУ ХРАБРИХ ПАРТИЗАНА
Објављено 30. новембар 2012. | Од СУБНОР
На историјској Кадињачи одржан је 29. новембра велики народни збор, у присуству око две хиљаде грађана посвећен 71.годишњици последње одбране слободне територије Ужичке републике. Тога дана 1941.године одиграо се драматичан бој између нејаких партизанских снага и надмоћних јединица немачког окупатора.
Кадњачу су браниле малобројне снаге: три непотпуне чете Радничког батаљона: кројачко-обућарске, ткачке и пекарске чете, две малобројне чете Посавског одреда и Орашка чета 2.шумадијског одреда,укупно око 260 бораца. Немци су нападали јаким снагама: први батаљон 399.пука, по немачким подацима, јачине од око 800 људи.
У неравној борби браниоци су претрпели велике губитке: погинуло је укупно 108 бораца (57 из Радничког батаљона, 28 Шумадинаца и 23 Посавца). Браниоци су у вишечасовној борби задржали немачку јаку колону и донекле обезбедили евакуацију рањеника и других снага према Златибору.
Учеснике збора позравио је домаћин свечаности, Саша Милошевић, градоначелник Ужица. О браниоцима Кадињаче беседили су пуковник у пензији и новинар ветеран Јован Радовановић, члан Републичког одбора СУБНОР-а Србије и аутор монографије „Раднички батаљон и борбе на Кадињачи“ и др. Жарко Обрадовић министар просвете у Влади Републике Србије.
У уметничком делу програма певачко друштво „Златиборска вила“ извело је сплет партизанских песама, а глумци Народног позоришта из Ужица говорили су рецитал о браниоцима Кадињаче.




Coordinamento Nazionale per la Jugoslavia - onlus