[Propongo il testo seguente per il suo contenuto informativo. Olga]
LICNI STAV
Protosindjel Sava (Janjic)
Kakav je stvarni odnos Rimokatolicke crkve prema
stradanju pravoslavnih hriscana na Kosovu
Biskupov refren o "politickim crkvama"
Uoci velikog hriscanskog praznika Bozica i najava
o predstojecoj poseti visoke delegacije Svetog
arhijerejskog sinoda Srpske pravoslavne crkve Rimu
sasvim se legitimno postavlja pitanje kakav je stvarni
odnos Rimokatolicke crkve prema stradanju pravoslavnih
hriscana na Kosovu i Metohiji. U prvi mah moze se
odmah reci - veoma kontradiktoran. Dok je, s jedne
strane u italijanskoj javnosti sve vise clanaka u
kojima se govori o varvarskom unistenju vise od sto
pravoslavnih crkava na Kosovu i Metohiji nakon
zavrsetka rata i dok italijanska vlada obecava pomoc u
obnovi srpskih spomenika kulture na Kosovu i Metohiji,
rimokatolicke strukture u Pokrajini ostaju na
pozicijama velikoalbanskog istorijskog revizionizma i
direktno ili indirektno podsticu teorije da su
pravoslavni Srbi dosljaci na Kosovu i Metohiji i da su
zapravo najznacajnije srpske crkve i manastiri
rimokatolicki i albanski.
Biskupska konferencija Jugoslavije i apostolski
nunicije u Beogradu dosad nikad nisu javno reagovali
na ove tvrdnje, iako su njihovi predstavnici vise puta
posecivali ove prostore, tako da nema razloga za
verovanje da nisu obavesteni sta njihova braca po veri
misle i govore i sta se uci po njihovim skolama.
Ova albanska teorija, mora se priznati, nije
novijeg porekla i dosad se mogla naci u mnogobrojnim
novijim "istorijskim" knjigama albanskih istoricara,
posebno sa Kosova i Metohije. Medjutim, posle
zavrsetka rata i pocetka sistematskog unistenja
srpskih pravoslavnih crkava i grobalja na Kosovu i
Metohiji veoma je zabrinjavajuca cinjenica da je ova
teorija dobila legitimitet zvanicnog istorijskog
ucenja koje se predaje i djacima u skolama. Ona isto
tako postaje izgovor za nastavak kampanje unistavanja
srpskih svetinja i proterivanje preostalih
pravoslavnih Srba. Medjutim, ova teorija posebno
dobija na znacaju zato sto je strateski cilj kosovskih
Albanaca da se afirmisu pred svetom kao evropski narod
hriscanske tradicije, iako su najvecim delom
muslimani.
Za Rimokatolicku crkvu na ovim prostorima to je
jos jedna prilika da osnazi svoje pozicije i poveca
broj vernika. U ne tako davnom 19. veku rimokatolici
su nudili manastiru Visoki Decani veliku finansijsku
pomoc i zastitu Austrijske carevine, samo ako pristanu
da u molitve ukljuce ime pape. Naravno, monasi nisu
pristali i manastir je i dalje cuvao i sacuvao Sveti
kralj Stefan, a papino ime se nikad nije pominjalo.
Na cemu rimokatolicki ideolozi sa Kosova i
Metohije zasnivaju svoje teorije? Pre svega na
istorijski sasvim neutemeljenim cinjenicama po kojima
albanski narod ima neprekinuti etnicki kontinuitet iz
vremena Rimske imperije i balkanskih Ilira. Po toj
logici, Albanci su najstariji hriscani Balkana i sve
prve hriscanske crkve od Kopra do Elbasana morale su
biti "albanske". Nema nikakve potrebe dokazivati da
nijedan narod na Balkanu i celom svetu nema
neprekinuti etnicki kontinuitet i da je cela teorija
sa naucnog stanovista potpuno besmislena, posebno
imajuci u vidu da se Albanci kao poseban narod u
sacuvanim istorijskim spomenicima spominju tek od 11.
veka.
Posle mnogobrojnih seoba i mesanja naroda sasvim
je irelevantno ko vuce od koga poreklo. Po ucenjima
novih "istoricara", Srbi su kao Sloveni na prostore
Kosova i Metohije pristigli kao dosljaci i naravno
porusili ili posvojili sve "albanske" crkve koje su
tamo zatekli. Rimokatolickoj crkvi, koja ima sediste u
Prizrenu, posebno je za oko zapala katedralna
pravoslavna crkva Bogorodice Ljeviske, sazidana jos u
vizantijsko vreme, koju je temeljito obnovio srpski
kralj Milutin pocetkom 14. veka.
Tu je, takodje, i decanski manastir, koji je po
zelji Svetog kralja Stefana Decanskog u 14. veku
sagradio franjevac iz Kotora, majstor Vita sa lokalnim
srpskim majstorima i klesarima. Cinjenica da je glavni
arhitekta bio rimokatolik ne znaci i da je najveca
zaduzbina pravoslavnog srpskog kralja bila
rimokatolicka crkva. Medjutim, upravo taj argument za
albanske istoricare ima naucnu snagu. Medju njima je
najdalje otisnuo izvesni Muharem Carabregu koji tvrdi
da decanski manastir uopste nije ni podigao srpski
kralj Stefan Uros Treci, cija je povelja do danas
sacuvana na pergamentu, nego lokalno albansko pleme
Gasi (Gashi). Ne prodje ni dan, a da albanska deca u
toku leta pored izvora kisele vode ne doviknu
monasima: "Idite i ostavite nam nasu crkvu!"
Ove "teze i sinteze" savremenih albanskih
istoricara mozda bi bile povod obicnoj sali, kada
takve teorije ne bi bile koriscene u ovom politickom
trenutku kao ideoloska osnova za organizovani progon i
unistavanje srpske pravoslavne kulture i Crkve na
Kosovu i Metohiji. Ovakve teorije koje uce albanska
deca u skolama jos vise podsticu omladinu da skrnave
groblja i bacaju kamenje na monahinje i monahe koji
"valjda vec jednom treba da odu sa Kosova i Metohije i
ostave albanske spomenike kulture njihovom pravom
vlasniku". Na internet prezentaciji "Albanian.com"
crkva Bogorodica Ljeviska vec je ubelezena kao
najstarija albanska crkva na ovim prostorima. Slicno
se tvrdi i za "crkvu Ulpijanu" odnosno manastir
Gracanicu, koju je Sveti kralj Milutin, navodno, samo
opravoslavio, a koja u stvari pripada albanskoj
rimokatolickoj tradiciji.
Ovakvim stavovima pokusava se osporiti znacaj
Kosova i Metohije za srpski narod i stvoriti osnova za
izgradnju novog kulturnog i etnickog identiteta ove
pokrajine, koja je vec gotovo sasvim ociscena od Srba.
Za mnoge Albance je nezamislivo da Kosovo postane
nezavisna drzava na cijoj teritoriji vise od 90 odsto
najstarijih istorijskih spomenika i dalje pripada
srpskom narodu i Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Da cela
stvar nije toliko bezazlena, svedoci i situacija u
obliznjoj Makedoniji, gde su mnogobrojne srpske
pravoslavne crkve i manastiri, koje su podgli srpski
srednjovekovni vladari i plemici, preko noci postale
zaduzbine "makedonskih kraljeva" i kao takve otudjene
od Srpske pravoslavne crkve i njenog naroda. Srpska
kulturna javnost veoma je malo obavestena o ovim novim
trendovima i cesto samouvereno oseca da joj ne preti
nikakva opasnost "jer svet valjda zna kome sta
pripada". Nazalost, zivimo u vremenu u kome istorija
sve vise prestaje da bude nauka, a postaje ideologija
i orudje dnevne politike.
Najbolji pokazatelj ovog trenda jeste vrtoglavi
uspeh novog istoricara Balkana, Britanca Noela
Makolma, koji je za nekoliko godina sastavio istoriju
Bosne i Kosova u dve knjige i napravio ogroman uticaj
na politicka zbivanja i shvatanja balkanskih problema.
Njegovu knjigu "Kratka istorija Kosova", koja je
vec postala "neosporni" autoritet o istoriji ovog dela
Balkana, Albanci dele kao Bibliju svim medjunarodnim
posetiocima. Sa istorijske tacke gledista, knjiga je
grub istorijski falsifikat koji ima za cilj da
relativizuje sve "srpske mitove" od Kosovske bitke, u
kojoj su Srbi navodno bili samo sporedni ucesnici, do
Velike seobe pod Carnojevicima, koja se, prema
Malkolmu, zapravo nikada nije ni dogodila.
Iako je, na primer, ilirsko poreklo Albanaca
predmet dugogodisnjih istorijskih akademskih
diskusija, u najnovijem elektronskom izdanju
Enciklopedije Britanike 2003. to je vec naucna
cinjenica, a srpski uticaji u zemlji u kojoj je jos
najmanje 40 odsto (ako ne i vise) toponima slovenskog
porekla svedeni su na kratko objasnjenje da je srpski
car Dusan "zauzeo Albaniju u 14. veku i izvrsio
strasan progon albanskog stanovnistva koje je velikim
delom pobeglo u Grcku". Ovakvo grubo pojednostavljenje
istorije, nazalost, moguce je, jer je to u skladu sa
savremenim imidzom Srba koji su "uvek progonili druge
i otimali tudje". Slicno je i sa knjigom "Izmedju
srpskog i albanskog" koju je napisala Miranda Vickers,
britanska istoricarka albanskog porekla, koja sasvim
mirno govori o mnogobrojnim "katolickim crkvama koje
su Srbi pretvorili u pravoslavne".
Rigidan stav rimokatolickih krugova na Kosovu i
Metohiji i njihova podrska novim istorijskim i
politickim teorijama sada je glavna prepreka za
uspostavljanje normalne saradnje i dijaloga sa
Pravoslavnom crkvom. Posle niza zajednickih sastanaka
gotovo je izvesno da biskup Sopi nije u stanju da
javno prizna pravo postojanja srpskim pravoslavnim
crkvama i manastirima kao i da se javno ogradi od
teorije o "albanskim crkvama koje su okupirali Srbi".
Zanimljivo je da to dosad nije ucinio nijedan drugi
predstavnik rimokatolicke jerarhije van Pokrajine.
Sopijev stav da su posle rata, valjda s pravom, rusene
samo tzv. "politicke crkve" postao je refren kojim
albanski ekstremisti opravdavaju mnogobrojne napade i
skrnavljenja pravoslavnih svetinja.
Medjutim, cinjenica je da su rusene crkve gradjene
od 13. do 20. veka i jedino sto im je zajednicko jeste
to sto su srpske i pravoslavne. Zavrsavajuci ovo
pisanije nekoliko dana pred pravoslavni praznik
Rodzestva Hristovog, postavljam pitanje koliko ce se
pored fizickog unistavanja vise od sto crkava i
brojnih grobalja nastaviti ubijanje i falsifikovanje
srpske istorije i time srpskom narodu oduzeti i ono,
mozda, jedino preostalo istorijsko pravo na ovim
prostorima. Takodje se otvara ozbiljno pitanje kakav
je stvarni odnos Rimokatolicke crkve prema pitanju SPC
na Kosovu i Metohiji u svetlu najnovijih "ilirskih i
dukljanskih" teorija koje potkopavaju pravoslavni
identitet naseg naroda i prostora na kojima je on
ostavio svoje najlepse i najvrednije tvorevine.
Imajuci u vidu dosadasnju kontroverznu ulogu
Vatikana u srpsko-hrvatskim i srpsko-albanskim
pitanjima, razlozi za sumnju izgledaju sasvim
opravdani.
Autor je zamenik igumana manastira Visoki Decani
http://www.danas.co.yu/
LICNI STAV
Protosindjel Sava (Janjic)
Kakav je stvarni odnos Rimokatolicke crkve prema
stradanju pravoslavnih hriscana na Kosovu
Biskupov refren o "politickim crkvama"
Uoci velikog hriscanskog praznika Bozica i najava
o predstojecoj poseti visoke delegacije Svetog
arhijerejskog sinoda Srpske pravoslavne crkve Rimu
sasvim se legitimno postavlja pitanje kakav je stvarni
odnos Rimokatolicke crkve prema stradanju pravoslavnih
hriscana na Kosovu i Metohiji. U prvi mah moze se
odmah reci - veoma kontradiktoran. Dok je, s jedne
strane u italijanskoj javnosti sve vise clanaka u
kojima se govori o varvarskom unistenju vise od sto
pravoslavnih crkava na Kosovu i Metohiji nakon
zavrsetka rata i dok italijanska vlada obecava pomoc u
obnovi srpskih spomenika kulture na Kosovu i Metohiji,
rimokatolicke strukture u Pokrajini ostaju na
pozicijama velikoalbanskog istorijskog revizionizma i
direktno ili indirektno podsticu teorije da su
pravoslavni Srbi dosljaci na Kosovu i Metohiji i da su
zapravo najznacajnije srpske crkve i manastiri
rimokatolicki i albanski.
Biskupska konferencija Jugoslavije i apostolski
nunicije u Beogradu dosad nikad nisu javno reagovali
na ove tvrdnje, iako su njihovi predstavnici vise puta
posecivali ove prostore, tako da nema razloga za
verovanje da nisu obavesteni sta njihova braca po veri
misle i govore i sta se uci po njihovim skolama.
Ova albanska teorija, mora se priznati, nije
novijeg porekla i dosad se mogla naci u mnogobrojnim
novijim "istorijskim" knjigama albanskih istoricara,
posebno sa Kosova i Metohije. Medjutim, posle
zavrsetka rata i pocetka sistematskog unistenja
srpskih pravoslavnih crkava i grobalja na Kosovu i
Metohiji veoma je zabrinjavajuca cinjenica da je ova
teorija dobila legitimitet zvanicnog istorijskog
ucenja koje se predaje i djacima u skolama. Ona isto
tako postaje izgovor za nastavak kampanje unistavanja
srpskih svetinja i proterivanje preostalih
pravoslavnih Srba. Medjutim, ova teorija posebno
dobija na znacaju zato sto je strateski cilj kosovskih
Albanaca da se afirmisu pred svetom kao evropski narod
hriscanske tradicije, iako su najvecim delom
muslimani.
Za Rimokatolicku crkvu na ovim prostorima to je
jos jedna prilika da osnazi svoje pozicije i poveca
broj vernika. U ne tako davnom 19. veku rimokatolici
su nudili manastiru Visoki Decani veliku finansijsku
pomoc i zastitu Austrijske carevine, samo ako pristanu
da u molitve ukljuce ime pape. Naravno, monasi nisu
pristali i manastir je i dalje cuvao i sacuvao Sveti
kralj Stefan, a papino ime se nikad nije pominjalo.
Na cemu rimokatolicki ideolozi sa Kosova i
Metohije zasnivaju svoje teorije? Pre svega na
istorijski sasvim neutemeljenim cinjenicama po kojima
albanski narod ima neprekinuti etnicki kontinuitet iz
vremena Rimske imperije i balkanskih Ilira. Po toj
logici, Albanci su najstariji hriscani Balkana i sve
prve hriscanske crkve od Kopra do Elbasana morale su
biti "albanske". Nema nikakve potrebe dokazivati da
nijedan narod na Balkanu i celom svetu nema
neprekinuti etnicki kontinuitet i da je cela teorija
sa naucnog stanovista potpuno besmislena, posebno
imajuci u vidu da se Albanci kao poseban narod u
sacuvanim istorijskim spomenicima spominju tek od 11.
veka.
Posle mnogobrojnih seoba i mesanja naroda sasvim
je irelevantno ko vuce od koga poreklo. Po ucenjima
novih "istoricara", Srbi su kao Sloveni na prostore
Kosova i Metohije pristigli kao dosljaci i naravno
porusili ili posvojili sve "albanske" crkve koje su
tamo zatekli. Rimokatolickoj crkvi, koja ima sediste u
Prizrenu, posebno je za oko zapala katedralna
pravoslavna crkva Bogorodice Ljeviske, sazidana jos u
vizantijsko vreme, koju je temeljito obnovio srpski
kralj Milutin pocetkom 14. veka.
Tu je, takodje, i decanski manastir, koji je po
zelji Svetog kralja Stefana Decanskog u 14. veku
sagradio franjevac iz Kotora, majstor Vita sa lokalnim
srpskim majstorima i klesarima. Cinjenica da je glavni
arhitekta bio rimokatolik ne znaci i da je najveca
zaduzbina pravoslavnog srpskog kralja bila
rimokatolicka crkva. Medjutim, upravo taj argument za
albanske istoricare ima naucnu snagu. Medju njima je
najdalje otisnuo izvesni Muharem Carabregu koji tvrdi
da decanski manastir uopste nije ni podigao srpski
kralj Stefan Uros Treci, cija je povelja do danas
sacuvana na pergamentu, nego lokalno albansko pleme
Gasi (Gashi). Ne prodje ni dan, a da albanska deca u
toku leta pored izvora kisele vode ne doviknu
monasima: "Idite i ostavite nam nasu crkvu!"
Ove "teze i sinteze" savremenih albanskih
istoricara mozda bi bile povod obicnoj sali, kada
takve teorije ne bi bile koriscene u ovom politickom
trenutku kao ideoloska osnova za organizovani progon i
unistavanje srpske pravoslavne kulture i Crkve na
Kosovu i Metohiji. Ovakve teorije koje uce albanska
deca u skolama jos vise podsticu omladinu da skrnave
groblja i bacaju kamenje na monahinje i monahe koji
"valjda vec jednom treba da odu sa Kosova i Metohije i
ostave albanske spomenike kulture njihovom pravom
vlasniku". Na internet prezentaciji "Albanian.com"
crkva Bogorodica Ljeviska vec je ubelezena kao
najstarija albanska crkva na ovim prostorima. Slicno
se tvrdi i za "crkvu Ulpijanu" odnosno manastir
Gracanicu, koju je Sveti kralj Milutin, navodno, samo
opravoslavio, a koja u stvari pripada albanskoj
rimokatolickoj tradiciji.
Ovakvim stavovima pokusava se osporiti znacaj
Kosova i Metohije za srpski narod i stvoriti osnova za
izgradnju novog kulturnog i etnickog identiteta ove
pokrajine, koja je vec gotovo sasvim ociscena od Srba.
Za mnoge Albance je nezamislivo da Kosovo postane
nezavisna drzava na cijoj teritoriji vise od 90 odsto
najstarijih istorijskih spomenika i dalje pripada
srpskom narodu i Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Da cela
stvar nije toliko bezazlena, svedoci i situacija u
obliznjoj Makedoniji, gde su mnogobrojne srpske
pravoslavne crkve i manastiri, koje su podgli srpski
srednjovekovni vladari i plemici, preko noci postale
zaduzbine "makedonskih kraljeva" i kao takve otudjene
od Srpske pravoslavne crkve i njenog naroda. Srpska
kulturna javnost veoma je malo obavestena o ovim novim
trendovima i cesto samouvereno oseca da joj ne preti
nikakva opasnost "jer svet valjda zna kome sta
pripada". Nazalost, zivimo u vremenu u kome istorija
sve vise prestaje da bude nauka, a postaje ideologija
i orudje dnevne politike.
Najbolji pokazatelj ovog trenda jeste vrtoglavi
uspeh novog istoricara Balkana, Britanca Noela
Makolma, koji je za nekoliko godina sastavio istoriju
Bosne i Kosova u dve knjige i napravio ogroman uticaj
na politicka zbivanja i shvatanja balkanskih problema.
Njegovu knjigu "Kratka istorija Kosova", koja je
vec postala "neosporni" autoritet o istoriji ovog dela
Balkana, Albanci dele kao Bibliju svim medjunarodnim
posetiocima. Sa istorijske tacke gledista, knjiga je
grub istorijski falsifikat koji ima za cilj da
relativizuje sve "srpske mitove" od Kosovske bitke, u
kojoj su Srbi navodno bili samo sporedni ucesnici, do
Velike seobe pod Carnojevicima, koja se, prema
Malkolmu, zapravo nikada nije ni dogodila.
Iako je, na primer, ilirsko poreklo Albanaca
predmet dugogodisnjih istorijskih akademskih
diskusija, u najnovijem elektronskom izdanju
Enciklopedije Britanike 2003. to je vec naucna
cinjenica, a srpski uticaji u zemlji u kojoj je jos
najmanje 40 odsto (ako ne i vise) toponima slovenskog
porekla svedeni su na kratko objasnjenje da je srpski
car Dusan "zauzeo Albaniju u 14. veku i izvrsio
strasan progon albanskog stanovnistva koje je velikim
delom pobeglo u Grcku". Ovakvo grubo pojednostavljenje
istorije, nazalost, moguce je, jer je to u skladu sa
savremenim imidzom Srba koji su "uvek progonili druge
i otimali tudje". Slicno je i sa knjigom "Izmedju
srpskog i albanskog" koju je napisala Miranda Vickers,
britanska istoricarka albanskog porekla, koja sasvim
mirno govori o mnogobrojnim "katolickim crkvama koje
su Srbi pretvorili u pravoslavne".
Rigidan stav rimokatolickih krugova na Kosovu i
Metohiji i njihova podrska novim istorijskim i
politickim teorijama sada je glavna prepreka za
uspostavljanje normalne saradnje i dijaloga sa
Pravoslavnom crkvom. Posle niza zajednickih sastanaka
gotovo je izvesno da biskup Sopi nije u stanju da
javno prizna pravo postojanja srpskim pravoslavnim
crkvama i manastirima kao i da se javno ogradi od
teorije o "albanskim crkvama koje su okupirali Srbi".
Zanimljivo je da to dosad nije ucinio nijedan drugi
predstavnik rimokatolicke jerarhije van Pokrajine.
Sopijev stav da su posle rata, valjda s pravom, rusene
samo tzv. "politicke crkve" postao je refren kojim
albanski ekstremisti opravdavaju mnogobrojne napade i
skrnavljenja pravoslavnih svetinja.
Medjutim, cinjenica je da su rusene crkve gradjene
od 13. do 20. veka i jedino sto im je zajednicko jeste
to sto su srpske i pravoslavne. Zavrsavajuci ovo
pisanije nekoliko dana pred pravoslavni praznik
Rodzestva Hristovog, postavljam pitanje koliko ce se
pored fizickog unistavanja vise od sto crkava i
brojnih grobalja nastaviti ubijanje i falsifikovanje
srpske istorije i time srpskom narodu oduzeti i ono,
mozda, jedino preostalo istorijsko pravo na ovim
prostorima. Takodje se otvara ozbiljno pitanje kakav
je stvarni odnos Rimokatolicke crkve prema pitanju SPC
na Kosovu i Metohiji u svetlu najnovijih "ilirskih i
dukljanskih" teorija koje potkopavaju pravoslavni
identitet naseg naroda i prostora na kojima je on
ostavio svoje najlepse i najvrednije tvorevine.
Imajuci u vidu dosadasnju kontroverznu ulogu
Vatikana u srpsko-hrvatskim i srpsko-albanskim
pitanjima, razlozi za sumnju izgledaju sasvim
opravdani.
Autor je zamenik igumana manastira Visoki Decani
http://www.danas.co.yu/