(srpskohrvatski / italiano)
Dobro došla klasna borbo / Bentornata a Sarajevo, lotta di classe
=== SRPSKOHRVATSKI ===
„il manifesto“; 12.02.2014.
Tommaso di Francesco
Dobro došla klasna borbo
Već cijeli tjedan šire se protesti radnika u Bosni i Hercegovini, značajno, baš u onim istim mjestima, počevši od Sarajeva, koja su prije malo više od 20 godina doživjela divljanje međuetničkog rata, koji je u krvi pocijepao Jugoslovensku federaciju. To je dovoljno da se učnie neka pormišljanja, koji se ne odnose samo na evropski jugoistok, koji tko zna zašto uporno smatramo vrlo dalekim. Jer ovo što se događa vjerojatno dovodi u pitanje historijsku i političku paradigmu.
Sve je počelo s ekonomskom krizom
Sa socijalnim protestom raširenim cijelim Balkanom – samo u mjesecu januaru ponovio se protest srpskih radnika protiv drakonskog zakona o radu, koji je zahtijevao Beograd, a de se i ne govori o protestima u Hrvatskoj, u Crnoj Gori, u Makedoniji i na samom Kosovu, oko koga se još uvijek otimaju - svuda se prisustvuje nekoj vrsti »povratka u budućnost«. Kriza Jugoslavije bila je u prvom redu ekonomska i socijalna kriza, a tek se kasnije razvio rak separatističkih nacionalizama, zahvaljujući i slabosti Titovog i Kardeljevog Ustava iz 1974, koji je dozvoljavao pravo veta institucionalnim predstvništvima pojedinih republika, iako su republičke institucije bile pravično raspoređene.
Kad je započela ekonomska kriza, sredinom osamdesetih godina, počela se osipati solidarnost među različitim republikama (i autonomnim pokrajinama), koje su tvorile osjetljiv jugoslavenski mozaik. Bogate „regije“, bile su spremne da brane vlastite građane, ali im je bilo mrsko pomagati zaostalijim krajevima, odnosno onim regijama koje su često strukturalno odgovarale jednakom broju institucionalnih i političkih čvorova, vezanih za prava manjina, što su u tim regiijama živjele. Takav je bio slučaj Kosova. Kako se to sada može jasno shvatiti, bila je to skoro pa anticipacija međuevropskog konflikta, koji danas suprotstavlja različite zemlje Evropske Unije, koje su u paritetnoj ravnoteži jedino u slučaju, kad na njih dođe red da predsjedavaju EU. Baš kako je to bilo i u Jugoslaviji.
U okviru tog društvenog konflikta, čiji je cilj bio sačuvati položaj radnika i socijalna prava, a ona su bila minimalna, nevelika ali itekako značajan, umjesto autonomne i nezavisne akcije sindikata i presudne uloge institucije samoupraljanja – budući da su obje ove realnosti u suštini bile marginalne, bez stvarne moći i u podređe u odnosu na rastuče inzistiranje na nacionalnim pravima – razvilo se i sazrelo nacionalističko vođenje opčeg nezadovoljstva u zemlji. To se dogodilo s agro-industrijskim kompleksom Agrokomercom u Bosni, tako je bilo i sa fabrikama u Hrvatskoj, Sloveniji i u Srbiji, tako je bilo i sa rudnicima na Kosovu i sa brodogradilištima u Crnoj Gori. Još jednom su nad klasnm borbom odnijeli prevagu, više ili manje zakamuflirani, identitarni interesi. Pogubno se pokazalo vođenje ove situacije od strane EU (u to vrijeme se još zvala EEZ- Evropska ekomska zajednica prim prev.), koja je umjesto da sačuva i spašava jedinstvo Jugoslavenske federacije proglasila legitimnim rat, koji je u međuvremenu buknuo, priznavanjem Slovenije i Hrvatske za suverene nacije, nakon njihovog samoproglašenja za autonomne države, na osnovi etničkog kjuča »slovenstva« ili »hrvatstva«. Pripremajuči tako otvaranje bezdana tragičanog sukoba u Bosni, koja je bila satavljena od različitih nacionalnosti, kultura i religija.
Ta uloga Bruxellesa – ali i Ntoa, a tu smo već u 1992, tri godine nakon 1989 – pokazala je kakva je u tom času bila i kakva će nadalje biti uloga Evropske Unije. Sa fantasmagorijom primanja u EU, ponuđenom novim nacionalnim državama, EU je suštinski postala suučesnikom u ratu, sve to uz međusobno grabljenje za suprotstavljane interesne zone: Francuska je postala filosrpska, Velika Britanija filobosanska, Njemačka filohrvatska i dalje tim putem. A sve to uz ulazak u tu zonu »diplomacije« Sjedinjenih Država. A ova je na kraju odigrala presudnu ulogu, bilo za rješavanje rata u Bosni sa mirom na papiru iz Daytona krajem 1995, te nakon toga sa avionskom vojnom intervencijom NATO-a za „rješavanje“ nerazrješene kosovske krize 1999 godine.
Zapadno prisilno ponavljanje
Kakve to veze ima sa protestima u toku? Vrijedi zamisliti se nad činjenicom, kako je jedini odgovor ovih dana koji je došao sa Zapada, na radničke nemire i na socijalne proteste po cijelom Balkanu, počevši od Bosne, bio još jednom prijetnja upotre sile. Evropska Unija, čini se da se iz toga može zaključiti, ne može sebi dozvoliti propast lažne sigurnosti na jugoistoku – u prekomorskim kolonijama? – u kojima postoje prave pravcate vojne okupacije, i to upravo sada, kad se i ona sama bori sa krizom smisla i sa solidarnošću u odnosu na njen fundativni status. I što onda ona čini? Visoki predstavnik Međunarodne zajednice u Bosni i Hercegovini Valentin Inzko, zahvaćen napadom prisilnog ponavljanja, prijeti »Ukoliko bi se stanje pogoršalo, morat ćemo pristupiti slanju trupa Evropske Unije«.
»Jugoslavenski prostor«
Ono što svi vide jest da se upravo zahvaljujući raširenim radničkim protestima ponovo vraća »jugoslavenski prostor«. Jer ukoliko je sve započelo ekonomskom krizom osamdesetih godina, nju zacijelo nije riješio međuetnički rat. Štaviše, rat je krizu još pojačao, siromšni su postali još siromašniji, a obogatile su se sve mafije, koje su željele i pothranjivale rat. Masa, koja je vodila rat je ranjena, osakaćena i nema nikakve podrške, plaće jamče izgladnjavanje, a nezaposlenost sve više raste i zahvaća gotovo polovicu stanovništva. Stanje je, ukoliko je to moguće, još gore nego u Grčkoj. Na stogodišnjicu Prvog svjetskog rata, koji je službeno, započeo upravo u Sarajevu, grad ostaje, kako je to i onda bilo, razapet između strategija velesila. Jučer je „slučajno“ stigao u posjetu turski ministar vanjskih poslova Davutoglu.
Evropska Unija, kako bi dala legitimitet ulasku balkanskih zemalja, odnosno legitimitet svojem „proširenju“ na njih, insisira da s njima upravlja preko Međunarodnog Monetarnog Fonda, koji je već odavna počeo sa mega-privatizacijama svega, od usluga do industrijskih kompleksa. Koji sada propadaju, nakon što su obogatili lokalne elite i lokalne mafije. I budi se socijalni bunt.
Putem dezinformacije režimčići i ultranacionalistički lešinari pokušavaju instrumentalizirati protest te im ovladati,od Mostara, perko Banja Luke sve do Sarajeva, pri tom protesi izražavaju i generacijsku promjenu. Javljaju nam iz Sarajeva, kako su mnogi građani zgranuti i s bolom primjećuju: »Predsjedničku smo palaču oružjem branili od četnika, a sad su je zapalili naši sinovi... što se to događa?«. U Tuzli radnici pet propalih fabrika izjavljuju: »Vratite fabrike radnicima«, a prvog su dana protesta napisali na zidovima grada: »Smrt nacionalizmu«. Nema problema. To je zaista dobra vijest. Dobro došla klasna borbo.
Tommaso di Francesco
Dobro došla klasna borbo
Već cijeli tjedan šire se protesti radnika u Bosni i Hercegovini, značajno, baš u onim istim mjestima, počevši od Sarajeva, koja su prije malo više od 20 godina doživjela divljanje međuetničkog rata, koji je u krvi pocijepao Jugoslovensku federaciju. To je dovoljno da se učnie neka pormišljanja, koji se ne odnose samo na evropski jugoistok, koji tko zna zašto uporno smatramo vrlo dalekim. Jer ovo što se događa vjerojatno dovodi u pitanje historijsku i političku paradigmu.
Sve je počelo s ekonomskom krizom
Sa socijalnim protestom raširenim cijelim Balkanom – samo u mjesecu januaru ponovio se protest srpskih radnika protiv drakonskog zakona o radu, koji je zahtijevao Beograd, a de se i ne govori o protestima u Hrvatskoj, u Crnoj Gori, u Makedoniji i na samom Kosovu, oko koga se još uvijek otimaju - svuda se prisustvuje nekoj vrsti »povratka u budućnost«. Kriza Jugoslavije bila je u prvom redu ekonomska i socijalna kriza, a tek se kasnije razvio rak separatističkih nacionalizama, zahvaljujući i slabosti Titovog i Kardeljevog Ustava iz 1974, koji je dozvoljavao pravo veta institucionalnim predstvništvima pojedinih republika, iako su republičke institucije bile pravično raspoređene.
Kad je započela ekonomska kriza, sredinom osamdesetih godina, počela se osipati solidarnost među različitim republikama (i autonomnim pokrajinama), koje su tvorile osjetljiv jugoslavenski mozaik. Bogate „regije“, bile su spremne da brane vlastite građane, ali im je bilo mrsko pomagati zaostalijim krajevima, odnosno onim regijama koje su često strukturalno odgovarale jednakom broju institucionalnih i političkih čvorova, vezanih za prava manjina, što su u tim regiijama živjele. Takav je bio slučaj Kosova. Kako se to sada može jasno shvatiti, bila je to skoro pa anticipacija međuevropskog konflikta, koji danas suprotstavlja različite zemlje Evropske Unije, koje su u paritetnoj ravnoteži jedino u slučaju, kad na njih dođe red da predsjedavaju EU. Baš kako je to bilo i u Jugoslaviji.
U okviru tog društvenog konflikta, čiji je cilj bio sačuvati položaj radnika i socijalna prava, a ona su bila minimalna, nevelika ali itekako značajan, umjesto autonomne i nezavisne akcije sindikata i presudne uloge institucije samoupraljanja – budući da su obje ove realnosti u suštini bile marginalne, bez stvarne moći i u podređe u odnosu na rastuče inzistiranje na nacionalnim pravima – razvilo se i sazrelo nacionalističko vođenje opčeg nezadovoljstva u zemlji. To se dogodilo s agro-industrijskim kompleksom Agrokomercom u Bosni, tako je bilo i sa fabrikama u Hrvatskoj, Sloveniji i u Srbiji, tako je bilo i sa rudnicima na Kosovu i sa brodogradilištima u Crnoj Gori. Još jednom su nad klasnm borbom odnijeli prevagu, više ili manje zakamuflirani, identitarni interesi. Pogubno se pokazalo vođenje ove situacije od strane EU (u to vrijeme se još zvala EEZ- Evropska ekomska zajednica prim prev.), koja je umjesto da sačuva i spašava jedinstvo Jugoslavenske federacije proglasila legitimnim rat, koji je u međuvremenu buknuo, priznavanjem Slovenije i Hrvatske za suverene nacije, nakon njihovog samoproglašenja za autonomne države, na osnovi etničkog kjuča »slovenstva« ili »hrvatstva«. Pripremajuči tako otvaranje bezdana tragičanog sukoba u Bosni, koja je bila satavljena od različitih nacionalnosti, kultura i religija.
Ta uloga Bruxellesa – ali i Ntoa, a tu smo već u 1992, tri godine nakon 1989 – pokazala je kakva je u tom času bila i kakva će nadalje biti uloga Evropske Unije. Sa fantasmagorijom primanja u EU, ponuđenom novim nacionalnim državama, EU je suštinski postala suučesnikom u ratu, sve to uz međusobno grabljenje za suprotstavljane interesne zone: Francuska je postala filosrpska, Velika Britanija filobosanska, Njemačka filohrvatska i dalje tim putem. A sve to uz ulazak u tu zonu »diplomacije« Sjedinjenih Država. A ova je na kraju odigrala presudnu ulogu, bilo za rješavanje rata u Bosni sa mirom na papiru iz Daytona krajem 1995, te nakon toga sa avionskom vojnom intervencijom NATO-a za „rješavanje“ nerazrješene kosovske krize 1999 godine.
Zapadno prisilno ponavljanje
Kakve to veze ima sa protestima u toku? Vrijedi zamisliti se nad činjenicom, kako je jedini odgovor ovih dana koji je došao sa Zapada, na radničke nemire i na socijalne proteste po cijelom Balkanu, počevši od Bosne, bio još jednom prijetnja upotre sile. Evropska Unija, čini se da se iz toga može zaključiti, ne može sebi dozvoliti propast lažne sigurnosti na jugoistoku – u prekomorskim kolonijama? – u kojima postoje prave pravcate vojne okupacije, i to upravo sada, kad se i ona sama bori sa krizom smisla i sa solidarnošću u odnosu na njen fundativni status. I što onda ona čini? Visoki predstavnik Međunarodne zajednice u Bosni i Hercegovini Valentin Inzko, zahvaćen napadom prisilnog ponavljanja, prijeti »Ukoliko bi se stanje pogoršalo, morat ćemo pristupiti slanju trupa Evropske Unije«.
»Jugoslavenski prostor«
Ono što svi vide jest da se upravo zahvaljujući raširenim radničkim protestima ponovo vraća »jugoslavenski prostor«. Jer ukoliko je sve započelo ekonomskom krizom osamdesetih godina, nju zacijelo nije riješio međuetnički rat. Štaviše, rat je krizu još pojačao, siromšni su postali još siromašniji, a obogatile su se sve mafije, koje su željele i pothranjivale rat. Masa, koja je vodila rat je ranjena, osakaćena i nema nikakve podrške, plaće jamče izgladnjavanje, a nezaposlenost sve više raste i zahvaća gotovo polovicu stanovništva. Stanje je, ukoliko je to moguće, još gore nego u Grčkoj. Na stogodišnjicu Prvog svjetskog rata, koji je službeno, započeo upravo u Sarajevu, grad ostaje, kako je to i onda bilo, razapet između strategija velesila. Jučer je „slučajno“ stigao u posjetu turski ministar vanjskih poslova Davutoglu.
Evropska Unija, kako bi dala legitimitet ulasku balkanskih zemalja, odnosno legitimitet svojem „proširenju“ na njih, insisira da s njima upravlja preko Međunarodnog Monetarnog Fonda, koji je već odavna počeo sa mega-privatizacijama svega, od usluga do industrijskih kompleksa. Koji sada propadaju, nakon što su obogatili lokalne elite i lokalne mafije. I budi se socijalni bunt.
Putem dezinformacije režimčići i ultranacionalistički lešinari pokušavaju instrumentalizirati protest te im ovladati,od Mostara, perko Banja Luke sve do Sarajeva, pri tom protesi izražavaju i generacijsku promjenu. Javljaju nam iz Sarajeva, kako su mnogi građani zgranuti i s bolom primjećuju: »Predsjedničku smo palaču oružjem branili od četnika, a sad su je zapalili naši sinovi... što se to događa?«. U Tuzli radnici pet propalih fabrika izjavljuju: »Vratite fabrike radnicima«, a prvog su dana protesta napisali na zidovima grada: »Smrt nacionalizmu«. Nema problema. To je zaista dobra vijest. Dobro došla klasna borbo.
(Prijevod: Jasna Tkalec)
=== ITALIANO ===
Il Manifesto, 12/2/2014
Bentornata a Sarajevo, lotta di classe
L’analisi. In Bosnia Erzegovina, nei luoghi della sanguinosa guerra interetnica degli anni Novanta, torna la protesta dei lavoratori. E l’Occidente minaccia «l’invio di truppe»
Da una settimana ormai dilaga la protesta dei lavoratori in Bosnia Erzegovina, significativamente nelle stesse località, a partire da Sarajevo, che poco più di 20 anni fa hanno visto lo scatenarsi della guerra interetnica che dissolse nel sangue la Federazione jugoslava. Ce n’è abbastanza ormai per trarne alcune considerazioni che non riguardano solo il sud-est europeo che, chissà perché, ci ostiniamo a considerare lontano. Perché quel che accade rimette probabilmente in discussione un paradigma storico e politico.
Tutto iniziò con la crisi economica
Con la protesta sociale diffusa in tutti i Balcani — solo a gennaio è ripresa l’iniziativa dei lavoratori serbi contro una draconiana legge sul lavoro voluta dal governo di Belgrado, per non parlare di altre proteste in Croazia, Montenegro, Macedonia e nello stesso ancora conteso Kosovo — assistiamo ad una sorta di «ritorno al futuro». La crisi dell’ex Jugoslavia fu infatti prima di tutto crisi economica e sociale e poi arrivò il cancro dei nazionalismi separatisti, anche grazie alla debolezza della Costituzione di Tito e Kardelj del 1974 che autorizzava il diritto di veto delle rappresentanze istituzionali delle varie Repubbliche anche equamente ripartite. Quando la crisi economica irruppe, a metà degli anni 80, cominciò a sgretolarsi il sistema della solidarietà tra le varie Repubbliche (e regioni autonome) che componevano il delicato mosaico jugoslavo. Con le regioni più «ricche» pronte a difendere i propri cittadini, ma invise a soccorrere le aree più arretrate, regioni che spesso corrispondevano quasi strutturalmente ad altrettanti nodi istituzionali e politici legati ai diritti delle minoranze che lì vivevano. Come fu il caso del Kosovo. Come si può capire, fu quasi un anticipo del conflitto inter-europeo che contrappone oggi i vari paesi dell’Unione in equilibrio paritetico di poteri solo nella rappresentanza di turno nella presidenza Ue. Proprio come fu per la Jugoslavia.
A quel conflitto sociale che puntava a salvaguardare la condizione dei lavoratori e il welfare garantito, minimo, infimo ma importante, invece che un’azione autonoma e indipendente dei sindacati e un ruolo decisivo dell’istituzione dell’autogestione — entrambe realtà sostanzialmente marginali, senza poteri effettivi e subalterne rispetto all’emergere dei diritti nazionali — maturò una gestione nazionalista della protesta diffusa. Fu così per il complesso agroindustriale dell’Agrokomerc in Bosnia, così per le fabbriche in Croazia, Slovena e Serbia, così per le miniere in Kosovo e per i cantieri montegrini. Alla fine più che la lotta di classe contò ancora una volta lo scontro tra interessi identitari più o meno mascherati. Esiziale fu la gestione dell’Unione europea (allora si chiamava ancora Cee) quando, piuttosto che salvaguardare l’unità della Federazione jugoslava, legittimò la guerra, intanto esplosa, con il riconoscimento di Slovenia e Croazia come nazioni sovrane dopo la loro autoproclamazione in stati autonomi sulla base etnica della «slovenicità» e della «croaticità». Preparando il baratro del conflitto in Bosnia dove ogni nazionalità, lingua e religione erano rappresentate.
Questo ruolo di Bruxelles — ma anche della Nato, siamo nel 1992 a tre anni dall’89 — mostra quale fu da quel momento in poi il ruolo dell’Unione europea. Con il miraggio dell’ingresso nell’Ue offerto a questi nuovi stati nazionali, fu di sostanziale compartecipazione alla guerra, con l’accaparramento di influenza contrapposte: la Francia diventava filo-serba, la Gran Bretagna filo-bosniaca, la Germania filo-croata e via dicendo. Il tutto con l’avvento nell’area della «diplomazia» statunitense. Alla fine decisiva, sia per la risoluzione della guerra in Bosnia con la pace di carta di Dayton a fine 1995, e in seguito con l’intervento armato aereo della Nato per la «risoluzione» dell’irrisolta crisi kosovara nel 1999.
La coazione a ripetere occidentale
Che c’entra tutto questo con la protesta sociale in corso? Varrà la pena riflettere sul fatto che l’unica risposta che è venuta in questi giorni dall’Occidente sulle agitazioni dei lavoratori e le proteste sociali in tutti i Balcani, a cominciare dalla Bosnia, sia stata ancora una volta la minaccia dell’uso della forza. L’Unione europea, pare di capire, non può permettersi di veder fallire la finta sicurezza definita nel sud-est — colonie d’oltremare? — con vere e proprie occupazioni militari, proprio ora che è alle prese con la crisi di senso e di solidarietà del suo status fondativo. E allora che fa? L’Alto rappresentante della Comunità internazionale in Bosnia Erzegovina Valentin Inzko, preso da un attacco di coazione a ripetere, minaccia: «Se la situazione dovesse peggiorare dovremmo ricorrere all’invio di truppe dell’Unione europea».
Lo «spazio jugoslavo»
Quel che è sotto gli occhi di tutti è il fatto che, proprio grazie alla protesta diffusa dei lavoratori, sta tornando lo «spazio jugoslavo». Perché se tutto è nato dalla crisi economica degli anni Ottanta, non fu certo la guerra interetnica a risolverla. Anzi, la guerra l’ha aggravata, i poveri sono diventati più poveri e ad arricchirsi sono state tutte le mafie che la guerra hanno voluto e alimentato. La massa che la guerra ha combattuto è ferita, mutilata e senza nemmeno sostegni, i salari sono di fame, la disoccupazione vale per metà della popolazione. Una situazione se possibile peggiore della Grecia. E nel centenario della Grande guerra che ebbe origine, ufficialmente, proprio a Sarajevo, mentre la città resta, come allora, sospesa tra le strategia delle grandi potenze dell’area. Ieri è «occasionalmente» arrivato in visita anche il ministro degli esteri turco Davutoglu.
L’Unione europea per legittimare l’ingresso degli stati balcanici nel suo «allargamento» insiste ad amministrarli con il Fondo monetario internazionale che ha avviato da tempo mega-privatizzazioni di tutto, servizi e complessi industriali. Che ormai falliscono, dopo avere arricchito élite e mafie locali. E si accende la rivolta sociale. Già la disinformacjia dei regimetti e i corvi ultranazionalisti arrivano per riproporre l’ennesima strumentalizzazione della protesta, pronti ad impadronirsene, a Mostar, a Banja Luka, a Sarajevo, dove emerge anche una rottura generazionale. Ci raccontano da Sarajevo che molti cittadini restano sgomenti e dolorosamente ammettono: «Il palazzo della presidenza noi l’abbiamo difeso con le armi dai cetnik, ora i nostri figli lo bruciano…che sta accadendo?». In piazza a Tuzla gli operai delle cinque fabbriche fallite dopo la privatizzazione dichiarano: «Restituite le fabbriche ai lavoratori» e il primo giorno hanno scritto sui muri della città «Morte al nazionalismo». Nema problema, è davvero una buona notizia. Bentornata lotta di classe.