(srpskohrvatski / italiano)
Lordan Zafranovic sta completando un film su Tito
Sul quotidiano belgradese "Politika" è apparsa una intervista al
regista Lordan Zafranovic ( http://www.politika.co.yu/detaljno.php?
nid=13630&lang=2 ) in gran parte incentrata sul suo progetto per un
grande sceneggiato, in 13 episodi, dedicato ai temi del XX secolo
nella Jugoslavia, del socialismo e di Tito.
Zafranovic ha subito numerosi ostacoli da parte di alcuni registi
di Stato croati. Sembra che almeno tre di questi, oltre a Zafranovic,
volessero fare un film sulla figura di Tito. Da segnalare in
particolare la forte opposizione esercitata dall'Unione dei
Combattenti della Seconda Guerra Mondiale (omologa croata
dell'italiana ANPI, ma negli ultimi anni dominata da ignobili
tendenze revisionistiche) alla realizzazione del film, da parte di
Tonci Vrdoljak, grande voltagabbana. Risulta che Zafranovic sia stato
ad un certo punto bloccato nella lavorazione, dopo che aveva raccolto
un'enorme quantità di materiale di riferimento, interviste,
eccetera. Il regista sta ora finalizzando l'opera in scala un po'
ridotta. Per fortuna, tra pochi mesi l'opera uscirà sia come film che
come sceneggiato.
Tante persone meravigliose hanno rilasciato dichiarazioni su Tito, e
le loro testimonianze costituiranno lo sfondo del film e lo
guideranno nella visione delle realtà di quell'epoca. Sono state
raccolte descrizioni completamente nuove su Tito e sul periodo in
questione, sui suoi più stretti collaboratori, e si è ottenuta una
immagine inaspettata di questi ultimi, le persone cioè che sono
state più vicine a Tito.
La vedova di Tito, Jovanka Broz, nonostante l'insistenza del
regista, purtroppo non ha ancora voluto rilasciare interviste.
Zafranovic è del parere che si tratti delle delusioni personali che
Jovanka ha subito in Serbia nel periodo trascorso, per cui ha
ancora paura di comparire davanti alle camere. Eppure, con
Zafranovic lei davvero potrebbe esser certa che le sue dichiarazioni
non verrebbero manipolate, ed al contrario sarebbero presentate
secondo la sua versione. Zafranovic non ha ancora raggiunto un
livello sufficiente di confidenza con Jovanka Broz per via dei
molti ostacoli
personali, ma tutto lascia intuire che il regista continuerà
nell'opera di persuasione, cercando di convincerla. E speriamo che ci
riesca.
(Sintesi in italiano a cura di DK e AM. Sulla retrospettiva di
Zafranovic tenutasi un anno fa in Italia si veda:
https://www.cnj.it/INIZIATIVE/zafranovic.htm )
---
http://www.politika.co.yu/detaljno.php?nid=13630&lang=2
Kultura
Lordan Zafranović za „Politiku”
Autor bez biografije
Dok je Franjo Tuđman bio živ lično sam bio cenzurisan i moj opus je
stavljen u bunker – ističe češki đak, reditelj sa FAMU akademije
U dvorani Kulturnog centra u Beogradu večeras će biti zatvoren Novi
festival autorskog filma koji je obeležilo (ne)prikazivanje kineskog
filma „Letnja palata” koji se takmiči za nagradu „Aleksandar
Saša Petrović”. Ko je dobitnik ovog priznanja odlučiće žiri
kome predsedava Lordan Zafranović, reditelj.
Zafranović je autor koji se glavnom gradu Srbije rado i često
vraća što zbog mnogih prijateljima sa kojima uživa u još jednoj
partiji diskusija o pokretnim slikama, što iz razloga jer ga je
Beograd prihvatao kada su ga mnogi odbacivali. Češki đak i reditelj
koji je diplomirao na čuvenoj FAMU akademiji u Pragu, Zafranović je
značajno ime u jugoslovenskoj kinematografiji, što opravdavaju
filmovi poput „Okupacije u 26 slika” ili „Pada Italije”.
• Kako komentarišete prvobitnu odluku da kineski film „Letnja
palata” ne bude prikazan na otvaranju festivala?
– To je isto kako kada bi vam neko određivao šta možete, a šta
ne možete da radite u svojoj kući. Niko van ove zemlje ne može da
određuje šta se može, a šta ne u ovoj sredini, jer je to stvar ove
sredine. A posebno kada je reč o filmu, autorskom filmu i festivalu
koji ima tradiciju. Ovaj festival je oaza za autore koji mogu
prikazati svoje eksperimentalne filmove, nove forme i nove svetove.
Neprikazivanje filma za mene je bila neka vrsta šoka i znao sam da
će se to ispraviti.
• Znači li ovo (ne)prikazivanje da i danas ima cenzure?
– Ima cenzure, ali je najopasnija autocenzura sa kojom se bore mnogi
autori. Oni to moraju sami da odrade da bi film bio uspešniji i u
komercijalnom smislu i u smislu zatvaranja koprodukcionih
finansijskih konstrukcija. To je ta autocenzura, čiji je jedan vid
postojao i ranije u našoj ideološkoj sredini. Tražilo se ono što
bi se toj ideologiji svidelo, a ne ono što je istina i što je
poseban svet. Što se Evrope tiče, činilo mi se da je takva vrsta
cenzure odavno prošla, ali nije. Dok je Franjo Tuđman bio živ,
lično sam bio cenzurisan u Hrvatskoj, moj opus je stavljen u bunker i
nijedan moj film nije bio prikazan u Evropi šest do sedam godina.
Nikada nije postojala službena zabrana, ali kada su filmovi bili
traženi za pojedine retrospektive u svetu, onda se krug zatvarao
između mog producenta „Jadran filma”, hrvatske kinoteke i
Ministarstva kulture Hrvatske. Odgovornost je prebacivana sa jednih
na druge, i u tom krugu nije se moglo odrediti ko je odgovoran što
filmovi nisu poslati, ili ko to ne želi da moji filmovi budu
prikazani. Moji filmovi su ležali u tim bunkerima i to vreme sam bio
autor bez biografije.
• Sada, međutim, ističete da se Hrvatska otvorila prema Vama?
– Otvorili su se putevi od stranke od koje sam najmanje očekivao.
Činjenica je da se Hrvatska otvara kao i da se situacija unutar
hrvatske kulturne javnosti dosta izmenila. Ona je sada mnogo
drugačija nego pre pet, šest godina.
• U Hrvatskoj su Vam čak odobrena i sredstva za novi film? O kakvom
je projektu reč?
– U takvoj sredini i izmenjenoj atmosferi sada je moguće napraviti
novi film. Reč je o tragikomediji, ili kako ja to volim da kažem,
komediji sa suzama koja se zove „Karuzo”, čija je radnja
smeštena u Splitu, pred Drugi svetski rat. To je poznata legenda o
čoveku koji je umislio da je bolji pevač od Karuza, što je splitska
sredina prihvatila i započela organizovanje njegovog odlaska u
Metropoliten operu. U priči o toj surovoj igri, govoriću i o jednom
čoveku kome mnogo toga nije bilo jasno. Film će mi poslužiti da
govorim i o atmosferi pred Drugi svetski rat, o dolasku italijanskog
fašizma na jadranske obale i o Dalmaciji koja je izvornija nego
danas, ali i o nekim savremenim aspektima igre.
• Ne možete da pobegnete od slikanja fašizma?
– Izgleda da ne. To je nešto što će se uvek provlačiti u mojim
filmovima i čemu ću se uvek vraćati na ovaj ili onaj, mnogo
ozbiljniji način kao u nekim ranijim filmovima.
• Šta se događa sa filmom i serijom o Titu na kojima dugo radite?
– Za taj film se vezuje jedna od vrsta cenzure, a nije reč o
autocenzuri. Kada sam objavio da radim na tom projektu, odjednom se
pojavilo nekoliko autora koji su želeli da rade isto to. Neki nisu
poznati, a neki su bili državni reditelji. Među njima je bio i jedan
autor koji ima polarno mišljenje o ovoj temi, čak je nekada bio u
politici, i ja njegovo ime ne želim da spominjem, jer ono ne može da
bude izgovoreno iz mojih usta. Taj autor je i danas u vrhu političkih
uticaja u Hrvatskoj i uspeo je da me zaustavi na neko vreme u
realizaciji filma o Titu, samo iz razloga da bi njegov film o Titu
bio prvi. Radim i dalje naporno i nadam se da ću već za nekoliko
meseci imati gotov film i seriju, doduše, u manjem obimu nego što
sam planirao.
• Šta izdvajate kao najznačajnije iz preobimnog materijala koji
ste snimili sa osobama, među njima i Hertom Has, koji su bili u
najbližem Titovom okruženju?
– Pored Herte Has, mnogo je onih koji su vrlo otvoreno govorili o
Titu. Svi ti divni ljudi i njihova svedočenja će biti sadržaj filma
i oni će usmeravati film prema određenim istinama iz tog doba.
Dobili smo potpuno nove slike jedne biografije koja govori ne samo o
Titu već o epohi u kojoj je radio, o ljudima koji su bili njegovi
najbliži saradnici, ali i o njima samima, dakle mojim sagovornicima,
koji su bili vrlo blizu Tita.
-----------------------------------------------------------
Razočaranja Jovanke Broz
• Postoje li mogućnosti da i Jovanka Broz govori za Vaš film o Titu?
– Na sve moguće načine sam pokušao da je nateram da govori.
Uveravao sam i sve one koji su sa njom u kontaktu da bi ona bila
neophodna kao svedok tog vremena i kao osoba koja je najduže i
najbliže bila uz Tita. Ona je u Srbiji doživela određena
razočaranja i plaši se da izađe pred kameru. Preko njenih
najbližih i onih retkih sa kojima kontaktira, i dalje pokušavam da
je uverim da neću izvršiti manipulaciju njom ili njenim iskazima i
da ću sve predstaviti onako kako izgovori. Još uvek do toga nisam
došao, jer su kod nje još prisutne mnoge prepreke.
Ivan Aranđelović
[objavljeno: 03.12.2006.]
Lordan Zafranovic sta completando un film su Tito
Sul quotidiano belgradese "Politika" è apparsa una intervista al
regista Lordan Zafranovic ( http://www.politika.co.yu/detaljno.php?
nid=13630&lang=2 ) in gran parte incentrata sul suo progetto per un
grande sceneggiato, in 13 episodi, dedicato ai temi del XX secolo
nella Jugoslavia, del socialismo e di Tito.
Zafranovic ha subito numerosi ostacoli da parte di alcuni registi
di Stato croati. Sembra che almeno tre di questi, oltre a Zafranovic,
volessero fare un film sulla figura di Tito. Da segnalare in
particolare la forte opposizione esercitata dall'Unione dei
Combattenti della Seconda Guerra Mondiale (omologa croata
dell'italiana ANPI, ma negli ultimi anni dominata da ignobili
tendenze revisionistiche) alla realizzazione del film, da parte di
Tonci Vrdoljak, grande voltagabbana. Risulta che Zafranovic sia stato
ad un certo punto bloccato nella lavorazione, dopo che aveva raccolto
un'enorme quantità di materiale di riferimento, interviste,
eccetera. Il regista sta ora finalizzando l'opera in scala un po'
ridotta. Per fortuna, tra pochi mesi l'opera uscirà sia come film che
come sceneggiato.
Tante persone meravigliose hanno rilasciato dichiarazioni su Tito, e
le loro testimonianze costituiranno lo sfondo del film e lo
guideranno nella visione delle realtà di quell'epoca. Sono state
raccolte descrizioni completamente nuove su Tito e sul periodo in
questione, sui suoi più stretti collaboratori, e si è ottenuta una
immagine inaspettata di questi ultimi, le persone cioè che sono
state più vicine a Tito.
La vedova di Tito, Jovanka Broz, nonostante l'insistenza del
regista, purtroppo non ha ancora voluto rilasciare interviste.
Zafranovic è del parere che si tratti delle delusioni personali che
Jovanka ha subito in Serbia nel periodo trascorso, per cui ha
ancora paura di comparire davanti alle camere. Eppure, con
Zafranovic lei davvero potrebbe esser certa che le sue dichiarazioni
non verrebbero manipolate, ed al contrario sarebbero presentate
secondo la sua versione. Zafranovic non ha ancora raggiunto un
livello sufficiente di confidenza con Jovanka Broz per via dei
molti ostacoli
personali, ma tutto lascia intuire che il regista continuerà
nell'opera di persuasione, cercando di convincerla. E speriamo che ci
riesca.
(Sintesi in italiano a cura di DK e AM. Sulla retrospettiva di
Zafranovic tenutasi un anno fa in Italia si veda:
https://www.cnj.it/INIZIATIVE/zafranovic.htm )
---
http://www.politika.co.yu/detaljno.php?nid=13630&lang=2
Kultura
Lordan Zafranović za „Politiku”
Autor bez biografije
Dok je Franjo Tuđman bio živ lično sam bio cenzurisan i moj opus je
stavljen u bunker – ističe češki đak, reditelj sa FAMU akademije
U dvorani Kulturnog centra u Beogradu večeras će biti zatvoren Novi
festival autorskog filma koji je obeležilo (ne)prikazivanje kineskog
filma „Letnja palata” koji se takmiči za nagradu „Aleksandar
Saša Petrović”. Ko je dobitnik ovog priznanja odlučiće žiri
kome predsedava Lordan Zafranović, reditelj.
Zafranović je autor koji se glavnom gradu Srbije rado i često
vraća što zbog mnogih prijateljima sa kojima uživa u još jednoj
partiji diskusija o pokretnim slikama, što iz razloga jer ga je
Beograd prihvatao kada su ga mnogi odbacivali. Češki đak i reditelj
koji je diplomirao na čuvenoj FAMU akademiji u Pragu, Zafranović je
značajno ime u jugoslovenskoj kinematografiji, što opravdavaju
filmovi poput „Okupacije u 26 slika” ili „Pada Italije”.
• Kako komentarišete prvobitnu odluku da kineski film „Letnja
palata” ne bude prikazan na otvaranju festivala?
– To je isto kako kada bi vam neko određivao šta možete, a šta
ne možete da radite u svojoj kući. Niko van ove zemlje ne može da
određuje šta se može, a šta ne u ovoj sredini, jer je to stvar ove
sredine. A posebno kada je reč o filmu, autorskom filmu i festivalu
koji ima tradiciju. Ovaj festival je oaza za autore koji mogu
prikazati svoje eksperimentalne filmove, nove forme i nove svetove.
Neprikazivanje filma za mene je bila neka vrsta šoka i znao sam da
će se to ispraviti.
• Znači li ovo (ne)prikazivanje da i danas ima cenzure?
– Ima cenzure, ali je najopasnija autocenzura sa kojom se bore mnogi
autori. Oni to moraju sami da odrade da bi film bio uspešniji i u
komercijalnom smislu i u smislu zatvaranja koprodukcionih
finansijskih konstrukcija. To je ta autocenzura, čiji je jedan vid
postojao i ranije u našoj ideološkoj sredini. Tražilo se ono što
bi se toj ideologiji svidelo, a ne ono što je istina i što je
poseban svet. Što se Evrope tiče, činilo mi se da je takva vrsta
cenzure odavno prošla, ali nije. Dok je Franjo Tuđman bio živ,
lično sam bio cenzurisan u Hrvatskoj, moj opus je stavljen u bunker i
nijedan moj film nije bio prikazan u Evropi šest do sedam godina.
Nikada nije postojala službena zabrana, ali kada su filmovi bili
traženi za pojedine retrospektive u svetu, onda se krug zatvarao
između mog producenta „Jadran filma”, hrvatske kinoteke i
Ministarstva kulture Hrvatske. Odgovornost je prebacivana sa jednih
na druge, i u tom krugu nije se moglo odrediti ko je odgovoran što
filmovi nisu poslati, ili ko to ne želi da moji filmovi budu
prikazani. Moji filmovi su ležali u tim bunkerima i to vreme sam bio
autor bez biografije.
• Sada, međutim, ističete da se Hrvatska otvorila prema Vama?
– Otvorili su se putevi od stranke od koje sam najmanje očekivao.
Činjenica je da se Hrvatska otvara kao i da se situacija unutar
hrvatske kulturne javnosti dosta izmenila. Ona je sada mnogo
drugačija nego pre pet, šest godina.
• U Hrvatskoj su Vam čak odobrena i sredstva za novi film? O kakvom
je projektu reč?
– U takvoj sredini i izmenjenoj atmosferi sada je moguće napraviti
novi film. Reč je o tragikomediji, ili kako ja to volim da kažem,
komediji sa suzama koja se zove „Karuzo”, čija je radnja
smeštena u Splitu, pred Drugi svetski rat. To je poznata legenda o
čoveku koji je umislio da je bolji pevač od Karuza, što je splitska
sredina prihvatila i započela organizovanje njegovog odlaska u
Metropoliten operu. U priči o toj surovoj igri, govoriću i o jednom
čoveku kome mnogo toga nije bilo jasno. Film će mi poslužiti da
govorim i o atmosferi pred Drugi svetski rat, o dolasku italijanskog
fašizma na jadranske obale i o Dalmaciji koja je izvornija nego
danas, ali i o nekim savremenim aspektima igre.
• Ne možete da pobegnete od slikanja fašizma?
– Izgleda da ne. To je nešto što će se uvek provlačiti u mojim
filmovima i čemu ću se uvek vraćati na ovaj ili onaj, mnogo
ozbiljniji način kao u nekim ranijim filmovima.
• Šta se događa sa filmom i serijom o Titu na kojima dugo radite?
– Za taj film se vezuje jedna od vrsta cenzure, a nije reč o
autocenzuri. Kada sam objavio da radim na tom projektu, odjednom se
pojavilo nekoliko autora koji su želeli da rade isto to. Neki nisu
poznati, a neki su bili državni reditelji. Među njima je bio i jedan
autor koji ima polarno mišljenje o ovoj temi, čak je nekada bio u
politici, i ja njegovo ime ne želim da spominjem, jer ono ne može da
bude izgovoreno iz mojih usta. Taj autor je i danas u vrhu političkih
uticaja u Hrvatskoj i uspeo je da me zaustavi na neko vreme u
realizaciji filma o Titu, samo iz razloga da bi njegov film o Titu
bio prvi. Radim i dalje naporno i nadam se da ću već za nekoliko
meseci imati gotov film i seriju, doduše, u manjem obimu nego što
sam planirao.
• Šta izdvajate kao najznačajnije iz preobimnog materijala koji
ste snimili sa osobama, među njima i Hertom Has, koji su bili u
najbližem Titovom okruženju?
– Pored Herte Has, mnogo je onih koji su vrlo otvoreno govorili o
Titu. Svi ti divni ljudi i njihova svedočenja će biti sadržaj filma
i oni će usmeravati film prema određenim istinama iz tog doba.
Dobili smo potpuno nove slike jedne biografije koja govori ne samo o
Titu već o epohi u kojoj je radio, o ljudima koji su bili njegovi
najbliži saradnici, ali i o njima samima, dakle mojim sagovornicima,
koji su bili vrlo blizu Tita.
-----------------------------------------------------------
Razočaranja Jovanke Broz
• Postoje li mogućnosti da i Jovanka Broz govori za Vaš film o Titu?
– Na sve moguće načine sam pokušao da je nateram da govori.
Uveravao sam i sve one koji su sa njom u kontaktu da bi ona bila
neophodna kao svedok tog vremena i kao osoba koja je najduže i
najbliže bila uz Tita. Ona je u Srbiji doživela određena
razočaranja i plaši se da izađe pred kameru. Preko njenih
najbližih i onih retkih sa kojima kontaktira, i dalje pokušavam da
je uverim da neću izvršiti manipulaciju njom ili njenim iskazima i
da ću sve predstaviti onako kako izgovori. Još uvek do toga nisam
došao, jer su kod nje još prisutne mnoge prepreke.
Ivan Aranđelović
[objavljeno: 03.12.2006.]