(russkij / italiano / srpskohrvatski)
Dan Pobede / День Победы / Giornata della Vittoria
1) Belgrado intitola strade a due ufficiali sovietici che la liberarono / ОСЛОБОДИОЦИМА ВРАЋАЈУ ОТЕТЕ УЛИЦЕ
2) Dan Pobede u Srbiji: linkovi
3) Intervista a Anna Roberti: Il 9 Maggio ricordando i partigiani sovietici caduti in Italia per la liberazione dal nazifascismo
Si veda anche, sui festeggiamenti in Russia:
9 Maggio: si celebra la vittoria sul nazismo (di Fabrizio Poggi, 9.5.2016)
Il 9 maggio la Russia, continuando la tradizione dell’Unione Sovietica, festeggia solennemente la vittoria sulla Germania nazista nella Grande guerra patriottica...
http://contropiano.org/news/internazionale-news/2016/05/09/9-maggio-si-celebra-la-vittoria-sul-nazismo-078880
Парад Победы на Красной Площади 9 мая 2016 года (Россия 24, 9.5.2016)
VIDEO: https://www.youtube.com/watch?v=29kcLy37IhY
Victory Day parade on Moscow’s Red Square (RT, 9.5.2016)
PHOTOS: https://www.rt.com/in-vision/342387-victory-day-parade-moscow/
Il 9 maggio la Russia, continuando la tradizione dell’Unione Sovietica, festeggia solennemente la vittoria sulla Germania nazista nella Grande guerra patriottica...
http://contropiano.org/news/internazionale-news/2016/05/09/9-maggio-si-celebra-la-vittoria-sul-nazismo-078880
Парад Победы на Красной Площади 9 мая 2016 года (Россия 24, 9.5.2016)
VIDEO: https://www.youtube.com/watch?v=29kcLy37IhY
Victory Day parade on Moscow’s Red Square (RT, 9.5.2016)
PHOTOS: https://www.rt.com/in-vision/342387-victory-day-parade-moscow/
=== 1 ===
Belgrado intitola strade a due ufficiali sovietici che la liberarono (di Redazione Contropiano, 10.5.2016)
La municipalità di Belgrado ha annunciato la prossima ridenominazione di due strade cittadine che saranno intitolate a due alti ufficiali sovietici, il maresciallo Fiodor Tolbukhin e il generale Vladimir Zhdanov (nella foto scattata a Belgrado nel 1944), in segno di omaggio e rispetto per il loro contributo nella liberazione di Belgrado dall’occupazione nazista durante la seconda guerra mondiale.
Le strade interessate, riferiscono i media locali, si trovano a Novi Beograd, l’enorme quartiere residenziale al di là del fiume Sava. Strade intitolate a Tolbukhin e Zhdanov già esistevano nel centro della capitale serba ai tempi della Jugoslavia socialista, ma avevano cambiato nome dopo le guerre degli anni novanta e la disgregazione della Federazione jugoslava.
Le strade interessate, riferiscono i media locali, si trovano a Novi Beograd, l’enorme quartiere residenziale al di là del fiume Sava. Strade intitolate a Tolbukhin e Zhdanov già esistevano nel centro della capitale serba ai tempi della Jugoslavia socialista, ma avevano cambiato nome dopo le guerre degli anni novanta e la disgregazione della Federazione jugoslava.
---
ОСЛОБОДИОЦИМА ВРАЋАЈУ ОТЕТЕ УЛИЦЕ (Београд – Објављено под Актуелно | 9. маја 2016.)
Правда и истине ипак побеђују! На Дан победе над фашизмом стигла је добра вест из Скупштине Београда да ће херојима из Другог светског рата, ослободиоцима нашег главног града, маршалу Толбухину и генералу Жданову, који су погинули у авионској несрећи на Авали приликом доласка на прославу десетогодишњице слободе, поново бити враћене улице...
http://www.subnor.org.rs/beograd-9
Правда и истине ипак побеђују! На Дан победе над фашизмом стигла је добра вест из Скупштине Београда да ће херојима из Другог светског рата, ослободиоцима нашег главног града, маршалу Толбухину и генералу Жданову, који су погинули у авионској несрећи на Авали приликом доласка на прославу десетогодишњице слободе, поново бити враћене улице...
http://www.subnor.org.rs/beograd-9
---
СЛЕДИТЕ ПРИМЕР БЕОГРАДА!
СУБНОР Србије, традиционална патриотска антифашистичка организација са преко 130.000 чланова и изузетним угледом у низу међународних организација ветерана, са задовољством поздравља најновију намеру Градске скупштине Београда да врати називе улица по именима прослављених ослободилаца из Другог светског рата – маршала Толбухина и генерала Жданова.
Посебно је значајно што се то одлучује у овим мајским данима кад се у прогресивном свету слави 71.годишњица победе над нацистичком окупаторском армадом. Совјетска Црвена армија је хитлеровцима задала коначан ударац у Берлину, а такође је, баш под командом Толбухина и Жаданова, заједно са храбрим борцима наше народноослободилачке и партизанске војске ослобађала део Србије и главни град. Десет година позније, долазећи на јубиларну прославу слободе Београда, руска делегација је, са двојицом истакнутих војсковођа, настрадала у авионској несрећи на обронцима Авале.
Тиме је судбина маршала и генерала трајно везала за поносни Београд, али су се, на жалост и срамоту, досовске власти грдно огрешиле у реваншистичком трансу одузимајући улице и поништавајући славну прошлост Србије која никад није била на погрешној страни часног човечанства. СУБНОР Србије је указивао и енергично протествовао кад су такви нечасни и штетни потези вучени, указујући каква се опасност по будућност спрема ако се извитоперује истина о Другом светском рату и наша отаџбина гура, због накнадне и накарадне идеологије, у погрешан и губитнички строј.
Поздрављамо иницијативу сваког нашег грађанина, као што је случај са руским херојима. И решеност Градске скупштине Београда да се достојанствено одужи. Чврсто смо уверени да ће истим путем кренути и у осталим местима у Србији, где су се у потоњих десетак година напросто обрачунавали са споменицима и другим симболима времена које у Европи, али и ван ње, нико од значаја и угледа не ставља под упитник. Србија је храбро и поносно учествовала у сламању хитлеризма, великим доприносом осигурала углед, а тиме и будућност без кривудања.
РЕПУБЛИЧКИ ОДБОР СУБНОР-а СРБИЈЕ
=== 2 ===
Dan Pobede u Srbiji: linkovi
МЛАДОСТ КУЈЕ БУДУЋНОСТ (Неготин – Објављено под Актуелно | 12. маја 2016.)
Полагањем венаца и пригодним програмом у централном градском парку у Неготину пред спомен бистама народних хероја у организацији ОО СУБНОР Неготин обележен је Дан победе. Истовремено су овим програмом отворене и „Мајске свечаности Неготина“ поводом Дана општине...
Полагањем венаца и пригодним програмом у централном градском парку у Неготину пред спомен бистама народних хероја у организацији ОО СУБНОР Неготин обележен је Дан победе. Истовремено су овим програмом отворене и „Мајске свечаности Неготина“ поводом Дана општине...
ЧАС ИСТОРИЈЕ ЗА НОВУ ГЕНЕРАЦИЈУ (Врање – Објављено под Актуелно | 12. маја 2016.)
Дан победе у Врању је обележен достојанствено, с том разликом што је главни организатор обележавања ове године био СУБНОР и што је место обележавања, први пут, дислоцирано у оближње село Дубницу, из ког је у партизанима било близу 200 и живот за ослобођење земље дало 22 борца...
Дан победе у Врању је обележен достојанствено, с том разликом што је главни организатор обележавања ове године био СУБНОР и што је место обележавања, први пут, дислоцирано у оближње село Дубницу, из ког је у партизанима било близу 200 и живот за ослобођење земље дало 22 борца...
ЗЛО НЕ СМЕ ДА СЕ ПОНОВИ (Бор – Објављено под Актуелно | 12. маја 2016.)
Дан победе над фашизмом обележен је у Бору полагањем венаца на Костурницу хероју Црвене армије поручнику Акшајеву испред топионичке капије борског рудника. Венце на споменик палом хероју Црвене армије положили су, са представницима СУБНОР-а Бор, Амбасада Руске федерације у Србији...
Дан победе над фашизмом обележен је у Бору полагањем венаца на Костурницу хероју Црвене армије поручнику Акшајеву испред топионичке капије борског рудника. Венце на споменик палом хероју Црвене армије положили су, са представницима СУБНОР-а Бор, Амбасада Руске федерације у Србији...
ПРАЗНИК У СЛАВУ ПОБЕДНИКА (Шумадија – Објављено под Актуелно | 10. маја 2016.)
Широм Шумадије обележен је празник у славу победе у Другом светском рату. У центру Крагујевца, на гробницу Народних хероја, венце су положиле делегације Војске Србије, Министарства одбране, Скупштине града Крагујевца, СУБНОР-а, Удружења потомака старих ратника 1912 – 1920, Кола српских сестара, Градског одбора СПС и чланови породица погинулих бораца НОВЈ...
Широм Шумадије обележен је празник у славу победе у Другом светском рату. У центру Крагујевца, на гробницу Народних хероја, венце су положиле делегације Војске Србије, Министарства одбране, Скупштине града Крагујевца, СУБНОР-а, Удружења потомака старих ратника 1912 – 1920, Кола српских сестара, Градског одбора СПС и чланови породица погинулих бораца НОВЈ...
ТРАДИЦИЈА СЕ МОРА ЧУВАТИ (Зајечар – Објављено под Актуелно | 10. маја 2016.)
Дан победе над фашизмом 9. мај обележен је у Зајечару полагањем венаца на Костурници, на споменик палим ослободиоцима Зајечара и припадницима совјетске Црвене армије који су погинули у борбама 1944. године. Венце су положили представници делегације амбасада Руске Федерације, Града Зајечара, Команде гарнизона, Полицијске управе, борачких организација, као и учесници и потомци учесника ослободилачких ратова, СУБНОР-а...
Дан победе над фашизмом 9. мај обележен је у Зајечару полагањем венаца на Костурници, на споменик палим ослободиоцима Зајечара и припадницима совјетске Црвене армије који су погинули у борбама 1944. године. Венце су положили представници делегације амбасада Руске Федерације, Града Зајечара, Команде гарнизона, Полицијске управе, борачких организација, као и учесници и потомци учесника ослободилачких ратова, СУБНОР-а...
ПУТ ЈЕ УВЕК БИО ИСТИ И ПРАВИ (Мајске свечаности – Објављено под Актуелно | 10. маја 2016.)
... Деветог маја, на свечаној академији одржаној у Народном позоришту у Београду поводом Дана победе над фашизмом, у организацији Одбора Владе Републике Србије за неговање традиција...
http://www.subnor.org.rs/majske-svecanosti
ВЕЧНА ЈЕ И НЕСАЛОМИВА СРБИЈА (Мајске свечаности (2) – Објављено под Актуелно | 10. маја 2016.)
http://www.subnor.org.rs/majske-svecanosti
ВЕЧНА ЈЕ И НЕСАЛОМИВА СРБИЈА (Мајске свечаности (2) – Објављено под Актуелно | 10. маја 2016.)
На државној свечаности поводом Дана победе над фашизмом у Другом светском рату, у препуној великој дворани Народног позоришту у београду, први говорник био је председник СУБНОР-а Србије Душан Чукић...
http://www.subnor.org.rs/majske-svecanosti-2
БОРБА ЧИСТА КАО СУЗА (Војводина – Објављено под Актуелно | 10. маја 2016.)
У читавој Војводини свечано је обележен Дан победе у Другом светском рату, посебно у Новом Саду, у дворани Дома војске Србије, у којој је одржана свечана академија. О историјском значају велике победе над фашизмом, говорио је потпредседник СУБНОР-а Србије и председник СУБНОР-а АП Војводине Светомир Атанацковић...
http://www.subnor.org.rs/majske-svecanosti-2
БОРБА ЧИСТА КАО СУЗА (Војводина – Објављено под Актуелно | 10. маја 2016.)
У читавој Војводини свечано је обележен Дан победе у Другом светском рату, посебно у Новом Саду, у дворани Дома војске Србије, у којој је одржана свечана академија. О историјском значају велике победе над фашизмом, говорио је потпредседник СУБНОР-а Србије и председник СУБНОР-а АП Војводине Светомир Атанацковић...
УВЕК СМО САМО СВОЈЕ БРАНИЛИ (Дан победе – Објављено под Актуелно | 9. маја 2016.)
Наша држава, као део победничке антихитлеровске коалиције у Другом светском рату, свечано обележава Девети мај као општи празник борбе са злом фашизма...
Наша држава, као део победничке антихитлеровске коалиције у Другом светском рату, свечано обележава Девети мај као општи празник борбе са злом фашизма...
=== 3 ===
Sui partigiani sovietici in Italia, sul lavoro di Anna Roberti e sulle attività dell’associazione Russkij Mir di Torino si veda anche la documentazione raccolta alla nostra pagina:
---
Fianco a fianco. Il 9 Maggio ricordando i partigiani sovietici caduti in Italia per la liberazione dal nazifascismo
A cura di Giacomo Marchetti e Maurizio Vezzosi, 09/05/2016
Furono circa cinquemila i cittadini dell’ex-Unione Sovietica che combatterono al fianco dei partigiani in territorio italiano: di questi oltre quattrocento sacrificarono la propria vita per la Liberazione del nostro paese.
Catturati durante l’Operazione Barbarossa, con cui la Germania nazista, l’Italia fascista e i loro alleati aggredirono l’URSS nel 1941, si ritrovarono in Italia con differenti ruoli: come prigionieri, come ausiliari, o come lavoratori dell’apparato bellico del Reich in territorio italiano. Molti di loro riuscirono a fuggire, spesso in maniera rocambolesca, andando ad ingrossare le fila della Resistenza sin dal suo nascere.
Il loro contributo, vista l’esperienza militare acquisita nell’Armata Rossa, e il loro sprezzo del pericolo, fu preziosissimo per l’attività partigiana. Alla luce degli altri partigiani essi incarnavano la prova vivente della possibilità di sconfiggere il nazismo anche in condizioni disperate, come aveva dimostrato la vittoriosa battaglia di Stalingrado.
Nonostante la valenza di questa pagina della nostra storia ed il ricordo conservato nelle zone che ne furono interessate, in un clima di revisionismo sempre più cupo quest’aspetto della Resistenza è stato col tempo rimosso, ed il venire meno dei testimoni diretti di quei fatti, ossia gli italiani che combatterono al fianco dei sovietici, ha contribuito ad indebolirne la presenza tra le maglie della memoria sociale.
Considerando inoltre l’ostilità nei confronti della Federazione Russa e la stigmatizzazione negativa, spesso caricaturale, che ne fa l’Occidente, si comprende di non poter correre il rischio di consegnare all’oblio una pietra miliare della storia condivisa dal popolo italiano e dai popoli che di quella che fu l'Unione Sovietica.
Anche quest'anno in occasione del 9 Maggio, l'anniversario della vittoria sovietica sul nazifascismo, l’associazione Russkij Mir di Torino ha celebrato la memoria dei partigiani sovietici sepolti nel Sacrario della Resistenza del Cimitero Monumentale cittadino.
Abbiamo approfittato di questa occasione per intervistare Anna Roberti, storica animatrice dell’associazione Russkij Mir di Torino ed il nipote di Michail Molčanov, – un partigiano siberiano che combatté in Valle d’Aosta – quest'anno presente alle celebrazioni torinesi. Michail Molčanov fece parte della 3ª Brigata Lys, appartenente alla 2ª Divisione Matteotti Valle d'Aosta, la prima banda partigiana attiva nella bassa Valle d’Aosta - Valle del Lys, nota anche come Valle di Gressoney.
Riportiamo in corsivo le domande che abbiamo sottoposto ad entrambi, indicando prima delle loro risposte le rispettive iniziali - A.R. e S.M. -.
Insieme a Marcello Varaldi lei è autrice del documentario “Ruka ob ruku. Fianco a fianco”, documentario che tratta il tema dei partigiani sovietici attivi in Piemonte.
Può darne un sintetico inquadramento?
A.R.: Mauro Galleni, il primo che negli anni Sessanta scrisse della partecipazione dei soldati dell’Armata Rossa alla Resistenza italiana, valutò che in Piemonte essi furono più di settecento ma, ad oggi, un censimento completo non è stato ancora fatto.
Erano dislocati soprattutto nella provincia di Torino - in particolare in Valsusa - , in quelle di Novara e Cuneo, ma anche nell'astigiano, nell'alessandrino e nelle Langhe. Parteciparono alle più importanti azioni, come la battaglia di Gravellona, la difesa della Repubblica dell’Ossola e l’incursione all’Aeronautica di Torino-Collegno dell’agosto 1944 per l’approvvigionamento di armi.
Almeno 60 caddero in combattimento e si distinsero in atti eroici, alcuni furono decorati, come Fedor Poletaev e Pore Mosulišvili, insigniti dallo Stato italiano della Medaglia d'Oro al Valor militare.
Il 25 Aprile 1945 i primi soldati ad entrare nelle città italiane del Nord liberate non furono gli americani, ma i sovietici insieme ai loro compagni.
Con Mario Garofalo ha realizzato il documentario “Nicola Grosa. Moderno Antigone” premio “Memoria storica” al Valsusa Film Festival.
A Grosa ha dedicato anche la sua successiva ricerca: “Dal recupero dei corpi al recupero della memoria. Nicola Grosa e i partigiani sovietici nel Sacrario della Resistenza di Torino”. Perchè?
A.R.: Nicola Grosa, nato nel 1904 in una famiglia torinese operaia e socialista, era entrato nel Partito Comunista subito dopo la sua fondazione; nel 1922 comandava la I Centuria degli “Arditi del popolo” torinesi e scontò alcuni mesi di reclusione per uno scontro con delle squadre fasciste.
Conosciuto come “Comandante Nicola”, durante la Resistenza divenne uno dei principali promotori della lotta partigiana: fu commissario politico della 46ª Brigata Garibaldi, successivamente della II Divisione d’Assalto Garibaldi. Nel marzo 1945 fu nominato vice-commissario della III zona (valli di Lanzo e Canavese).
Dopo la Liberazione, per ben quindici anni Grosa fu organizzatore e presidente dell'A.N.P.I. provinciale torinese e responsabile della “Sezione Partigiani” presso l’Ufficio assistenza post-bellica della Prefettura di Torino. Fu altresì consigliere comunale comunista di Torino dal 1951 al 1970, quando dovette ritirarsi per motivi di salute.
L’impresa che gli procurò maggiore fama e riconoscenza fu quella che, per anni e anni, lo vide dedicarsi fisicamente al recupero delle salme dei partigiani (italiani e stranieri) sparsi in piccoli camposanti, in montagna, in pianura, sulle colline, ovunque si fosse combattuto, affinché fossero tumulati nel Campo della Gloria e poi nel nuovo Sacrario della Resistenza del Cimitero Monumentale di Torino.
Si ritiene che in tutto le salme da lui recuperate siano circa novecento.
Per quanto riguarda gli stranieri, dai dati in nostro possesso risultano disseppelliti da Grosa e collocati nel Sacrario della Resistenza un inglese, un tedesco, un austriaco, due francesi, due polacchi, due cecoslovacchi, una decina di jugoslavi e una trentina di sovietici, di cui alcuni conosciuti col solo nome di battaglia. Sono inoltre una sessantina i partigiani completamente ignoti che Grosa disseppellì da varie località del Piemonte e non è escluso che anche alcuni di questi resti appartengano a dei sovietici.
Per quest’opera gli fu conferita nel 1964 la “Stella d’oro garibaldina” e anche un’onorificenza da parte del Governo sovietico.
Nicola Grosa morì nel 1978, provato dai lunghi anni trascorsi a raccogliere, a mani nude, i resti di centinaia di compagni partigiani.
L'associazione Russkij Mir, a Torino, oltre a promuovere dal 2005 la celebrazione del 9 Maggio, come sviluppa la propria attività di ricerca e di ricostruzione storica?
A.R.: L’associazione Russkij Mir di Torino, che ho diretto per 20 anni e di cui ora sono Presidente onorario, fu fondata nel 1946 come Italia-URSS, Associazione italiana per i rapporti culturali con l'Unione Sovietica; si occupa di diffondere la lingua e la cultura russa, delle repubbliche ex-sovietiche e dei paesi dell'Est europeo.
Da alcuni anni porta avanti un importante lavoro di “memoria storica” incentrato sul contributo russo-sovietico alla sconfitta del nazifascismo.
Nel 2003, sessantesimo anniversario della Battaglia di Stalingrado, ha partecipato al Concorso internazionale indetto dalla radio Golos Rossii (La voce della Russia) e dalla città di Volgograd-Stalingrado, vincendo il premio speciale della giuria per i contributi scritti dai suoi soci.
Nel 2004, alla vigilia delle celebrazioni del 60° anniversario della vittoria sul nazifascismo, sentendo nominare quasi esclusivamente lo sbarco in Normandia e il ruolo degli alleati anglo-americani, Russkij Mir ha deciso di impegnarsi in un ambizioso progetto che ricordasse, soprattutto ai giovani, i 30 milioni di morti da parte sovietica e il fatto che per tre anni, dal Giugno 1941 - invasione nazista dell’URSS - al Giugno 1944 - sbarco degli anglo-americani in Normandia -, il fronte orientale fu l’unico a sostenere l’impatto delle forze armate naziste e a tenerle impegnate, contrattaccandole in maniera decisiva nell’estate del 1943.
Altri fatti stavano cadendo nell'oblìo ma era necessario che fossero ricordati: come il notevole contributo dato dai partigiani sovietici alla lotta di Liberazione in Italia, così come che fu l’Armata Rossa ad "aprire i cancelli" del lager di Auschwitz,
Tra l'Aprile ed il Maggio 2005, quindi, Russkij Mir ha proposto un complesso programma di iniziative sotto il nome di “Pabièda!/Vittoria!”, con la collaborazione di importanti enti e istituzioni italiane e russe.
Dal 2008 Russkij Mir, in collaborazione con il Museo Diffuso di Torino, ha partecipato al "Giorno della Memoria" presentando filmati storici originali dalle serie di documentari "La Grande Guerra Patriottica" di Roman Karmen, in lingua originale con traduzione simultanea.
Sergej Molčanov, qual'è secondo lei il significato che assume attualmente il 9 Maggio per la popolazione della Federazione Russa, e in che modo vengono ricordati i cittadini dell’allora Unione Sovietica che combatterono nella Resistenza in Europa?
S.M.: Il 9 Maggio è una festa di tutto il popolo: quasi in ogni famiglia c’è stato un caduto durante la Seconda Guerra Mondiale, e per questo non verrà mai meno il loro ricordo, così come questa celebrazione. Il 9 Maggio, oltre alla parata militare, in Russia si svolge la sfilata del cosiddetto “Reggimento Immortale”: tutti i parenti dei caduti sfilano in piazza con la fotografia del loro caro morto durante la guerra.
La vicenda di suo nonno è oltremodo significativa. Fatto prigioniero vicino a Mosca, trasferito successivamente in Italia riuscì a fuggire e ad entrare tra le fila delle brigate partigiane. Tornato in Patria dovette passare anche per i“campi di filtraggio” dove veniva verificata l’attività svolta dai cittadini sovietici che erano stati fatti prigionieri. Qual è attualmente il livello di conoscenza di queste vicende nella Russia attuale?
S.M.: Negli ultimi tempi i documenti del KGB che riguardano la storia di quel periodo vengono dissecretati e perciò storie analoghe a quella di mio nonno vengono conosciute e trovano riflesso in pubblicazioni, libri, film, articoli eccetera grazie al lavoro di giornalisti ed opinionisti.
Lei come percepisce il fenomeno del neofascismo in alcune zone dell’ex-Unione Sovietica come gli stati baltici e l’Ucraina?
S.M.: Ne sono colpito molto sfavorevolmente. Il ritorno del fascismo è un colpo inferto ai più profondi valori umani.
*
Per approfondire il tema rimandiamo alle pubblicazioni cartacee - e non - a cui si fa riferimento nell'articolo oltre ad alcuni lavori – ed alle loro bibliografie - che segnaliamo di seguito.
Il libro che per primo ha trattato sistematicamente l'argomento è I partigiani sovietici nella resistenza italiana di Mauro Galleni, edito nel 1967 dagli Editori Riuniti.
Per un inquadramento generale del fenomeno rimandiamo al libro di Marina Rossi: Soldati dell’Armata Rossa al confine orientale 1941-1945. Con il diario inedito di Grigorij Žiljaev, edito nel 2014 da Leg edizioni, ed in particolare al primo capitolo Partigiani sovietici nelle file della resistenza italiana (1943-1945): uno sguardo di sintesi.
Segnaliamo il libro di Michail Talalay, Dal Caucaso agli Appennini. Gli azerbaigiani nella Resistenza italiana, edito nel 2013 da Sandro Teti Editore e I partigiani sovietici della VI zona ligure, edito nel 1975 per conto dell’Associazione italiana per i rapporti culturali con l'Unione Sovietica.
Rimandiamo infine alla recente intervista di Maurizio Vezzosi all'Ambasciatore della Federazione Russa in Italia Sergej Razov pubblicata da L'Antidiplomatico ed al documentario sul partigiano Vladimir Pereladov “Bello Ciao” realizzato da Valeria Lovkova.
*
Fig. 1 - Michail Molčanov
Fig.2 - La dichiarazione del comando militare su Michail Molčanov