Sa Sutjeske - dalla gola del fiume Sutjeska

Pjesma - Il canto partigiano: Komandant Sava


Page 1  |  Page 2  |  Page 3 | Facebook group

Audio File 1: Tito na Tjentištu, avgusta 1970. god. - Tito parla sulla radura di Tjentište nell'agosto 1970. |  Audio File 2: Komandant Sava

Video File: Park u avgustu 2007. god. - Il Parco-memoriale nell'agosto 2007  |  Vuk Krnjević  |  Miodrag Zivković  |  60 godina bitke na Sutjesci - 60 anni dalla battaglia sulla Sutjeska

Spomenici - Monumenti







... Za života je ušao u pjesmu i legendu, a slava mu je nadrasla vrijeme. Kao pukovnik po činu odlikovan je Ordenom Kutuzova. Za narodnog heroja proglašen je 6. jula 1943. godine...

... Già durante la sua vita egli diventò l'oggetto di canzoni, entrando nella leggenda, e la sua gloria trascese il tempo. Con il grado di colonnello fu decorato in Unione Sovietica con l' Ordine Kutusov. In Jugoslavia fu proclamato Eroe del Popolo il 6 luglio 1943...

... Pjesme o slavnom komandantu sa Sutjeske, nastale su odmah iza borbe i njegove pogibije u proboju. Prenosile su se i pjevale u svim partizanskim jedinicama širom Jugoslavije, tamo gdje se vodila partizanska borba i čuvala uspomena na njegovu herojsku smrt. Većina njih se i danas prenosi s generacije na generaciju kao kolektivna svojina cijelog naroda. Jedna od najsnažnijih i najpoznatijih je "Što to huči Sutjeska?"...

... Canzoni sul glorioso comandante della Sutjeska nacquero subito dopo la battaglia e la sua morte avvenuta nel corso dello sfondamento delle linee nemiche. I canti vennero trasmessi e cantati in tutte le unità partigiane jugoslave durante le battaglie, così si conservò il ricordo della sua morte gloriosa. La maggior parte di essi si tramanda tuttora tra le generazioni come patrimonio collettivo dell'intera popolazione. Uno dei più pregnanti e più noti è "Perché freme la Sutjeska?"...
Sava Kovačević   Sava Kovacevic
KOMANDANT SAVA
COMANDANTE SAVA

Sa kraj Bosne do mora                        
Dalla Bosnia fino al mare
Zna ga zemlja sva:
La leggenda girava
Svud se slavom pročuo
Del coraggio e della gloria
Komandant Sava.
Del Comandante Sava.

Hej, haj, hej, haj
Hej, haj, hej, haj
Komandant Sava.
Del Comandante Sava.
Vodio je brigade
Guidava le brigate
Preko polja, gora,
Per le pianure e i monti,
Razgonio bande
Cacciando via le bande
Mrskih zlotvora.
Dei malfattori
Hej, haj, hej, haj
Hej, haj, hej, haj
mrskih zlotvora.
Dei malfattori

Huči, teče Sutjeska,
Freme e scorre la Sutjeska,
Krv pliva po njoj -
Il sangue con se porta
Divizija Savina
La Divisione di Sava
Bije teški boj
Una battaglia pesante lotta.
Hej, haj, hej, haj
Hej, haj, hej, haj
bije teški boj.
Una battaglia pesante lotta.

Švapske horde krvave
Orde sanguigne germaniche
Nadiru kroz noć
Avanzano nella notte
Juriš moji junaci,
All'attacco, miei eroi,
mi moramo proć!"
noi dobbiamo passar!"
Hej, haj, hej, haj
Hej, haj, hej, haj
mi moramo proć!
noi dobbiamo passar!

Što to huči Sutjeska
Perchè freme la Sutjeska
U taj pozni sat?
A quest'ora tarda?
Mrtav kraj nje ležaše
Caduto, le giaceva accanto
Slavni komandant.
Il glorioso comandante.

Hej, haj, hej, haj,
Hej, haj, hej, haj,
slavni komandant.
Il glorioso comandante.


Sava Kovačević (1905-1943), pukovnik NOVJ, CLAN Vrhovnog Staba NOVJ, komandant Treće udarne proleterske divizije NOVJ i narodni heroj Jugoslavije.Rođen je 25. januara 1905. godine u selu Nudolu, blizu Grahova, kod Nikšića.Još u ranoj mladosti pošao je komunističko-revolucionarnim putem; član KPJ postao je 1925. godine. Idejno se formirao pod uticajem svoga brata, poznatog komunističkog revolucionara Nikola Kovačević. Sava je mnogo radio na svojoj ideološkoj izgradnji u komunistu i marksistu: Čitao je marksističke knjige, komunistički angažovanu političku štampu, beletristiku, vojnu i drugu literaturu.Do rata je imao sledeće partijske funkcije: pročelnik ćelije, član (1928) i sekretar (1934) Mesnog komitata KPJ za Grahovo, član Okružnog komiteta za Nikšić (1934) i član Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru (izabran 1937. na Šestoj pokrajinskoj konferenciji).Početak NOB-a dočekao je kao već iskusan komunist i revolucionar. Kao član Okružnog komiteta KPJ za Nikšić, učestvovao je u pripremi julskog ustanka 1941. godine Prva velika akcija protiv okupatora na teritoriji Grahova izvedena je pod njegovim rukovodstvom: 25. jula, kada je savladana italijanska posada (80 vojnika) i oslobođeno Grahovo.U jesen 1941. godine Glavni štab NOP odreda za Crnu Goru i Boku imenuje ga za komandanta Nikšićkog NOP odreda, koji je ubrzo narastao na deset bataljona.Januara 1942. godine formira se Operativni štab za Hercegovinu, da koordinira borbe crnogorskih i hercegovačkih jedinica, sa Savom kao komandantom. Tada su se pod njegovom komandom našle snage jačine oko 20 bataljona, koje su delovale na prostoru od Oštroga do Dubrovnika i od Boke do Gacka, i snažnim radom prisilile na strategijsku defanzivu više od korpusa italijanskih vojnika i jake snage ustaša, domobrana i četnika i naneli im više teških poraza.Aprila 1942. imenovan je za člana Glavnog štaba NOV i PO za Crnu Goru i Boku, a maja iste godine izabran je za člana Vrhovnog štaba NOVJ.Kada je 12. juna 1942. godine formirana Peta proleterska crnogorska NOU brigada, Sava postaje njen komandant.U Četvrtoj neprijateljskoj ofanzivi Sava Kovačević takođe učestvuje.U najtežem periodu Pete neprijateljske ofanzive, Sava postaje komandant Treće udarne divizije. Diviziji je baš tada pao u deo najteži zadatak: da bude zaštitnica Glavne operativne grupe, da štiti Centralnu bolnicu i izvrši proboj iz okruženja. U desetodnevnim borbama pod Savinom komandom, divizija se borila s neprijateljem koji je bio gotovo dvadeset puta brojniji, i učinila sve da spase ranjenike i izvrši druge zadatke. Divizija je uspela da potisne neprijatelja, ali ne i da slomi njegov otpor na Košuru, padinama Ozrena, Lastve, Kazana. U najkritičnijem trenutku, Sava je odlučio da novim jurišem izvrši proboj. S pratećom četom i grupom kurira izbio je u prvi streljački stroj, zapovedio juriš, i pucajući iz puškomitraljeza, pošao napred. Sava Kovačević je pao u jurišu, pokošen neprijateljevim rafalima. U istom jurišu poginuli su i Savin otac Blagoje, brat Janko i sinovac Dragan.
Sava Kovačević odlikovan je sovjetskim Ordenom Kutuzova. Kada su 1. maja 1943. godine, uvedeni činovi u NOVJ, proizveden je u čin pukovnika.
Za narodnog heroja proglašen je 6. jula 1943. godine.