Jugoinfo
U najnovijem Mostu Radija Slobodna Evropa razgovaralo se o tome kakav je odnos prema antifašizmu u Srbiji i Hrvatskoj. Sagovornici su bili istoričari - Dragan Markovina, docent na Filozofskom fakultetu u Splitu, i Srđan Milošević, saradnik beogradskog Instituta za noviju istoriju Srbije...
Izdavač: Most Art (Zemun, Srbija), 2015
ISBN 978-86-84149-91-8
Govoriti danas, 25 godina nakon raspada zemlje, o Jugoslaviji i jugoslavenstvu kao takvom, u gotovo svim društvima na postjugoslavenskom prostoru, izlaže autora značajnom riziku od izolacija, preko prešućivanja, do otvorenih napada (...) Istinski demokratska društva u pravilu potiču razgovore o svim bitnim pitanjima koja doista zanimaju javnost. S te strane ova knjiga dokida šutnju o jednom važnom pitanju i realnosti koja se na kulturnom planu događa, sviđalo se to nekome ili ne. Na kraju krajeva, to što se neka tema ne problematizira, ne znači da je nema i da će je se šutnjom ukloniti.
Umjetnička galerija BiH, u saradnji sa Asocijacijom nezavisnih intelektualaca Krug 99, DIOGEN pro kultura magazinom i IP MostArt, je organizovala promociju knjige „JUGOSLAVENSTVO POSLIJE SVEGA“, autora Dragana Markovine. Ponedjeljak, 14.12.2015.g. u 18:00 sati
O knjizi su govorili:
Hidajet REPOVAC, član predsjedništva Asocijacije nezavisnih intelektualaca Krug 99, Sarajevo, BiH
Sabahudin HADŽIALIĆ, književnik, gl. i odg. urednik DIOGEN pro kultura magazina, Sarajevo, BiH
Dragan STOJKOVIĆ, urednik izdanja i direktor IP MostArt, Zemun, Srbija
i Dragan MARKOVINA, povjesničar, Split, Hrvatska
VIDEO: https://www.youtube.com/watch?v=Tv4aJFlau1k
Intervista a Dragan Markovina, storico
Jugoslavismo oggi
“Queste società, con l’eccezione della Seconda guerra mondiale e di questa ultima guerra, non sono mai state in una situazione peggiore, naturalmente. Ma ciò non significa che non accada qualcosa di nuovo, soprattutto presso i giovani, che riflettono attivamente sull’eredità dello spazio jugoslavo, sul suo presente e soprattutto sul suo futuro. Credo sia ineluttabile, e che nei prossimi decenni questa “realtà parallela” esisterà accanto a quella istituzionale e che sarà la nuova a divenire quella principale. Forse sbaglio, ma si tratta di ciò che penso”.
Lo storico e pubblicista spalatino, Dragan Markovina, (Mostar, 1981), è apparso come una meteora sulla scena pubblica e culturale croata, e poi bosniaca. Pubblicamente e senza scuse, ha parlato sulla rete televisiva statale della idea di Jugoslavia e dello jugoslavismo come di fatti storici positivi, il che in Croazia rappresenta il massimo tra i tabù. Trattandosi di un giovane intellettuale, grandi sono state la costernazione e lo stupore nell’opinione pubblica dato che Markovina assume da antinazionalista radicale, le posizioni che i nazionalisti degli anni ottanta definivano riservate solo “ai figli dei militari e dei matrimoni misti”, che soffrivano per “la perdita dei privilegi di quell’epoca passata”.
Markovina ha insegnato storia all’università di Split, ma l’anno scorso è stato licenziato, con la scusa della conclusione del contratto,ma nessuno ci ha creduto. Oggi si occupa di pubblicistica, ed è autore di libri interessanti e il suo studio “Tra il rosso ed il nero: Split e Mostar nella cultura del ricordo” ha ricevuto il premio Mirko Kovač. Presso la casa editrice di Belgrado “Mostart” è di recente usciti il libro “Jugoslavismo dopo tutto (quelloche è successo), in cui in modo chiaro e abbordabile parla della ideadell’unione degli Slavi del sud, ma anche del suo futuro.
“VREME”: Ti chiedi nella introduzione una cosa che in passato pochi hanno avuto il coraggi di fare – una domanda che in Croazia è stata tabu per molto tempo, e che resta tale ancora nell’odierno contesto: “E’ lo jugoslavismo così forte o sono gli stati di recente costituzione e le loro ideologie di sostegno così deboli che temono chiunque non gli canti le lodi e viva lo spazio jugoslavo come unità culturale?
Dragan Markovina: Penso che questi stati e le loro narrazioni nazionalistiche poggiano su basi coì fragili e povere che ciò è chiaro persino a coloro che li propagandano, e che questo discorso nazionalistico debba temere una vera sinistra e soprattutto l’idea jugoslava. Naturalmente, questa idea non è assolutamente talmente forte dacostituire la possibilità che qualcosa cambi immediatamente, ma sta di fatto che questa idea è affermata dalle persone più dotate di questo territorio. E questo nel profondo è chiaro anche ai nazionalisti: che sono culturalmente inferiori e che a lungo termine il loro discorso non potrà vincere.
V: E’ affascinante come i tempi cambino e insieme la percezione delle posizioni. Boris Buden ha scritto e proposto le stesse posizioni sulla Jugoslavia già negli anni ’90, ma erano così radicali che i la Croazia li ha respinti come follie oppure li ridicolizzava come posizioni marginali. Oggi li proponi tu, e se ne parla perlomeno, e addirittura nel mainstream.
D.M. E’ vero che i tempi sono cambiati. La guerra è stata così brutale che di quello di cui parlava Buden a quell’epoca nessuno si interessava. Dopo venticinque anni è arrivato il tempo di fare i conti e di chiedersi “dove andare”. Il contesto è diverso, Un’altra cosa: mi considero parte di coloro che sono marginali, ma la differenza con Buden è che scriveva con un linguaggio che non poteva venir inteso dalle “grandi masse popolari”. Inoltre, si è fatto avanti a partire da posizioni attribuibili alla sinistra radicale. Oggi i tempi sono diversi anche dal punto di vista mediatico: per capirci – se non fossi stato ospite alla trasmissione “Domenica alle due” da Aleksandar Stanković, non ci sarebbe stata alcuna eco. Ciò che ho detto l’ha visto il pubblico croato e non solo, anche quello del territorio jugoslavo, qualcosa che una buona parte della gente pensa, ma non ha occasione di sentire.
V: Quando confronti gli anni ’90 ed oggi, dici che la situazione è assolutamente “promettente”. Non è invece che la situazione è più cinica- cioè si può dire tutto, ma niente in base a quanto detto, cambia?
D.M. Assolutamente. Tuttavia, penso che tutto l’approccio della scena post-jugoslava, di sinistra, civile, dovrebbe essere diverso: dovrebbe ignorare la realtà istituzionale – non così come fanno i piccoli partiti della sinistra radicale che farebbero la rivoluzione – è insensato- ma nel senso di chiarire semplicemente che non è la nostra storia. E che creiamo una realtà parallela, il che sta già avvenendo in realtà.
V: nel tuo libro serpeggia un ottimismo verso la cosa
D.M. Queste società, con l’eccezione della Seconda guerra mondiale e di questa ultima guerra, non sono mai state in una situazione peggiore, naturalmente. Ma ciò non significa che non accada qualcosa di nuovo, soprattutto presso i giovani, che riflettono attivamente sull’eredità dello spazio jugoslavo, sul suo presente e soprattutto sul suo futuro. Credo sia ineluttabile, e che nei prossimi decenni questa “realtà parallela” esisterà accanto a quella istituzionale e che sarà la nuova a divenire quella principale. Forse sbaglio, ma si tratta di ciò che penso.
V: Insegnavi all’Università a Split finché non ti hanno mandato via. Hai parlato con gli studenti di questi temi, e che cosa pensano i giovani di quel periodo e della stessa idea?
D.M. La controrivoluzione della HDZ negli anni ’90 dal punto di vista delle idee ha destrutturato Split, con l’aiuto anche se vogliamo del partito socialdemocratico. A tale attacco ad ogni patrimonio sociale e non solo del socialismo, a parte qualche individuo e il “Feral Tribune”, nessuno ha risposto, ed oggi a Split si ha una situazione tale che sul piano culturale, dalle pubblicazioni di libri ai dibattiti, tutto è nella mani della destra clericale. Dall’altra parte non c’è nessuno. Gli studenti nelle facoltà di storia e in generale nelle facoltà umanistiche pensano allo stesso modo, purtroppo. Si tratta delle generazioni nate all’inizio della guerra e dopo. Quelli intolleranti rifiuteranno in toto l’eredità jugoslava, quelli più tolleranti accetteranno qualcosa, ma useranno comunque l’argomento chiave: “I Serbi hanno assalito noi, e non era più possibile tenere insieme la cosa”. Narrazioni mitologiche, peraltro non totalmente errate, ma che non consentono pensiero alternativo. La cosa più tragica forse è stata quando una mia studentessa mi ha detto molto seriamente che nel loro gruppo di una ventina di studenti di Storia, una dozzina festeggiava il dieci marzo (il giorno della fondazione dell’NDH), e quattro di loro erano figli di matrimoni misti…
La Chiesa, che ritengo la più colpevole, i media e la scuola modificano la storia e molti giovani non sanno niente. Una delle prove più bizzarre di questo è che a Split, tra gli affiliati a Torcida (la tifoseria della squadra di calcio Hajduk) e tra i circoli della destra degli anni ’80, esiste la narrazione che afferma che Džoni Stulić (cantante rock jugoslavo e jugoslavista) sia stato un nazionalista croato e che la sua canzone Pavel sia stata composta in onore di Pavelić – e per questo fosse dovuto andare via…
V: Dici che i neo-stati in rotta tra di loro siano unite dalla cultura, dagli scrittori, e caratterizzi questo come positivo. Non ti sembra che molti su questi “legami” ci marcino già da decine di anni, e che il loro modus operandi sia: “noi ci incontriamo e distruggiamo i confini solo perché essi possano continuare ad esistere?”.
D.M. Sì c’è del vero in questo. Uno che la pensa così è Viktor Ivančić. Lui ha un editore a Belgrado e non vuole averne altri. Sicché è difficile trovare i suoi libri in Croazia, Bosnia e Erzegovina o in Slovenia, dato che i mercati sono frammentati, anche in tutto eccetto che nella cultura esiste lo scambio. La sua tesi è che se ha pubblicato un libro in una lingua, sul territorio che ritiene il suo paese, non è necessario avere un editore specifico in Croazia, e non vuole legittimare questa situazione solo per vendere mille libri in più. Hai qui i mondi paralleli dei cosiddetti processi integrativi: uno è il racconto partigiano-antifascista, classicamente nostalgico, che biologicamente sparisce ed esce di scena; l’altro è quello delle ONG che ha manifestato contro le guerre e poi ha cominciato a vivere di ciò, e poi c’è il terzo racconto, collegato con il precedente, , la scena intellettuale, scrittori, film e così via. Solo quando usciranno di scena, una nuova generazione, che non avrà alcun ricordo della Jugoslavia, realizzerà tutto, si legherà secondo la natura delle cose, creando un vero spazio culturale. E’ ineluttabile.
V: Oggi e negli anni passati ci sono stati alcuni intellettuali che hanno avuto se così possiamo dire, la tua stessa linea. Ricordiamo Boris Budenm Vjekoslav Perica, il linguista e radicale seguace della linea vukovista (del linguista Vuk Karadžić) Orsat Ligorio e qualche altro. Si tratta di “cavalieri solitari”, individualisti neppure tra coloro che la pensano in modo simile si trovano a casa. Si tratta di un paradosso: l’autenticità del pensare sullo jugoslavismo implica lasolitudine e la separazione.
D.M. Penso che all’idea jugoslava abbia paradossalmente fatto dei danni la forma statale, perché ha creato della Jugoslavia solo un progetto politico. Non è stato disatteso peraltro, soprattutto se parliamo della seconda Jugoslavia. Tuttavia l’autenticità di tale posizione è nell’isolamento e nell’antinazionalismo come piattaforma. Qualsiasi legame con la massa necessariamente comprometterebbe l’idea, così come è stato per il socialismo quando è arrivato al potere- il potere porta a compromessi e a corruzione che decompongono l’idea. L’idea è fatta propria da individui, che non desiderano essere parte del branco o della comunità. Non diventerà mai “mainstream”, qualcosa che potrebbe essere rappresentato dalla maggioranza della comunità. Nessuna rivoluzione o cambiamento è stato fatto dalla sola massa, ma è stato opera di un lungo lavoro di individui. Così per esempio Viktor Ivančić dice che il “Feral Tribune” si è sempre sentito come corpo separato all’interno della città di Split.
V: Nel trattamento riservato al “Feral Tribune” il giornale che è stato così significativo per molti, nel tuo libro si osserva la totale mancanza di critica. Affermi che il “Feral” sia stato sulla linea dello jugoslavismo. Mi pare che sia stato piuttosto sul piano pratico dell’unire ciò che era diviso (cosa comunque impagabile) che sul paino dell’affermare apertamente questo concetto.
D.M. E’ vero se guardiamo le cose fuori dal contesto temporale. Se guardiamo dalla prospettiva odierna, penso non sia di cruciale importanza l’analisi del fenomeno del “Feral”. Per al semplice ragione che: anche loro si sono evoluti nel frattempo- parlo del nucleo originario. Erano antinazionalisti dal primo giorno e non per finta, il presidente della SFRJ li aveva citati praticamente per “colpo di stato”. Ivančić in tribunale fu citato per “distruzione dell’ordine costituzionale” già nel 1989, cosa su cui nessuno scrisse nemmeno un rigo. Anche Lučić e Dežulović. E’ difficile aspettarsi che le persone nel giro di tre anni dimentichino le loro esperienze riguardo al sistema in cui vivevano fino a pochi anni prima. Certamente, c’era di tutto tra i collaboratori al giornale. Tuttavia penso che per il fine ultimo in questo modo la loro posizione fosse molto più produttiva. Tuđman aveva paura del Feral.
V: Questo scontro si vide durante i bombardamenti sulla Serbia nel 1999. Un intellettuale orientato a sinistra e filo-jugoslavo Frano Cetinić Petris in quel momento smise di collaborare con loro.
D.M. Ti ricorderai che allora nello stesso “Feral” ci furono delle divisioni. Una buona parte del “Feral” era d’accordo con i bombardamenti, ma lo stesso Viktor Ivančić scrisse alcuni pezzi in cui era profondamente contrario all’intervento della NATO; al punto che scrisse” Se siete così in gamba, perché non scendete a terra, ma bombardate dall’aria?”. Lo stesso Feral dunque aveva dubbi su quale posizione prendere. Il fatto stesso che ognuno di loro scrivesse cosa pensava personalmente ne è la prova.
V: Il libro torna sempre alla Dalmazia, che è il tuo paese. In Serbia oggi vivono la Dalmazia come un posto sciovinistico, e Split come il simbolo del buio e della chiusura mentale.. Si sa poco del fatto che la storia di questa regione è del tutto al contrario, e che lo jugoslavismo è stato laggiù costitutivo ed “organico”, e per lungo tempo.
L’opinione pubblica attuale sa poco di tutto ormai, “eutanasizzata” dai media - e penso che il potere dei tabloids sia più forte in Serbia che altrove-in modo incredibile. Una conoscenza così superficiale compromette il dibattito su qualsiasi tema. Certo, al livello delle istituzioni accademiche e culturali è vero, a Split le posizioni le tiene la destra clericale e la città emana questa immagine, e tutto ciò si trasmette nell’opinione pubblica. Ma esiste un’altra Split che è fortemente divisa, e coì va avanti da tanto. Il paradosso legato a Split e alla Dalmazia è che proprio qui l’idea jugoslava – sia di destra sia di sinistra- è stata d’avanguardia e una delle più forti. Quando pensi a chi è di Split, non sai perché la destra qui ha vinto.
V: Il primo jugoslavismo in Dalmazia, quello prima della prima Jugoslavia, era radicale e estremo. Vladimir Čerina in un impeto di passione scrive “degli ottantamila abitanti di Zagabria, cinquantamila dovrebbero essere mandati al macello” per mancanza di coscienza unitaria.
D.M. Ci sono alcune ragioni. In generale la Dalmazia è radicale nelle sue espressioni, in qualsiasi direzione si vada, e questo per il codice culturale diverso rispetto alle regioni settentrionali. Ma se parliamo di idea jugoslava, era presente perché tra la Croazia continentale e la Dalmazia, non c’erano contatti importanti come esistevano tra Serbia e Montenegro. Una regione separata dal monte Velebit, con una diversa eredità legislativa, una altra mentalità e regole differenti, commercialmente e culturalmente legata all’Italia e alla Bosnia. Così l’idea dell’unione jugoslava era naturalmente rivolta a Sarajevo e poi a Belgrado, e non verso Zagabria, che era un corpo estraneo. E inoltre, naturalmente date le pretese territoriali italiane, era logico sentirsi sicuri legandosi alla Serbia che perlomeno aveva un regno e uno stato piuttosto che alla Croazia, che stava sotto l’Austria.
V: In questo pezzo che citi, Čerina alla fine dice che occorre dare a Zagabria l’anima e il cervello della città eroica, Belgrado.
D.M. Il fatto che nel corso della storia ci fossero stati parecchi intellettuali di quel tipo, ha provocato proprio una politica della HDZ negli anni ‘9’ piuttosto rude nei confronti della Dalmazia, e soprattutto nei confronti di Split. Nel fondo della coscienza nazionalistica di Tuđman e di quelli a lui simili, c’era la consapevolezza che lo jugoslavismo è connaturato al territorio della Dalmazia. E’ per questo che oggi si lavora tanto allo scopo di distruggere la coscienza e il ricordo e l’idea attiva. Secondo me, Split ha rappresentati nella prima e nella seconda Jugoslavia un legame tra Croati e Serbi più forte che Zagabria. Del resto, le statue davanti al Parlamento federale, le ha fatte uno spalatino. Non è un caso.
V: Anche se si tratta della stessa idea, c’è voluto tempo perché si concludesse (e analizzasse) chepresso i Serbi e i Croati e gli altri c’è una differente concezione dello jugoslavismo, come afferma Predrag Matvejević che tu citi nel tuo libro.
D.M: Potremmo parlare a lungo di questo, tuttavia vi indirizzo a Latinka Petrović, che ha fissato molto bene tale differenza nel suo ultimo libro, ricollegandosi alla discussione e polemica tra Dobrica Cosić e Jože Pirjevac. Tuttavia, in un nuovo contesto, l’idea di uno spazio culturale unitario sarà qualcosa di diverso, si formerà dal patrimonio culturale di uomini cresciuti e formati a partire dalla fine della Jugoslavia socialista. Le esperienze del mondo accademico, dell’élite e degli intellettuali diventeranno inessenziali, perché non ci sarà una tradizione a cui questi nuovi si potrebbero appoggiare. Il sentimento jugoslavo che avevano per esempio, i “Šarlo akrobat” e gli “Haustor” (gruppi rock uno serbo l’altro croato della scena jugoslava) era il medesimo. I sentimenti delle élites nel 1918 e nel 1945 erano totalmente differenti, e adesso sono del tutto irrilevanti.
V: “Dove andiamo adesso, fratello?” ti chiedi nell’ultimo capitolo, secondo i versi di Džoni, e quindi ti faccio la stessa domanda.
D.M. Dobbiamo capire alcune cose: viviamo qui dove viviamo, e il nostro ambiente sociale è quello che è. Il compito di ogni essere umano che riflette su questi argomenti è di dare il meglio di sé per cambiare le cose. E dunque, qualcuno lo farà dal punto di vista scientifico, qualcuno politico, o giornalistico, o in qualsiasi altro ambito. E’ l’unica strada per fare il meglio e non comportarsi in modo conformistico. Queste società debbono capire che sono rivolte l’una all’altra, l’esperienza che abbiamo è al stessa, parliamo la stessa lingua, checché qualcuno ne dica.
Đorđe Matić
(trad. di Tamara B. per Jugocoord ONLUS)
Intervju – Dragan Markovina, istoričar:
Jugoslovenstvo danas
"Sva ova postjugoslavenska društva nikad nisu bila u goroj situaciji, naravno sa izuzetkom Drugog svjetskog i ovog poslednjeg rata. Ali to ne znači da se ne događa nešto novo, pogotovo kod mlađih ljudi koji aktivno promišljaju i nasljeđe jugoslavenskog prostora, njegovu sadašnjost, a posebno budućnost. Mislim da je to nezaustavljivo i da će sljedećih desetljeća ta ‘paralelna stvarnost’ naprosto postati mejnstrim. Možda grešim, ali to je moje mišljenje"
Splitski istoričar i publicist, doktor Dragan Markovina (Mostar, 1981), pojavio se gotovo "meteorski" na javnoj i kulturnoj sceni Hrvatske, a onda i Bosne i Hercegovine. Javno i bez tipične isprike, progovorio je na državnoj televiziji o ideji Jugoslavije i jugoslavenstva kao pozitivnim historijskim činjenicama, što u Hrvatskoj predstavlja tabu iznad svih drugih. Budući se radi o mladom znanstveniku, tim su veće bile konsternacija i zbunjenost javnosti što Markovina s pozicija radikalnog antinacionalizma zastupa stavove koje su nacionalisti devedesetih označili kao rezervirane za "djecu vojnih lica i miješanih brakova" koji "pate za privilegijama" onoga doba.
Markovina je predavao povijest na splitskom Sveučilištu, ali je prošle godine otpušten, navodno zbog istjecanja ugovora, u što je malo tko povjerovao. Danas se bavi publicističkim radom, autor je nekoliko zapaženih knjiga a za studiju Između crvenog i crnog: Split i Mostar u kulturi sjećanja dobio je Nagradu Mirko Kovač. Kod beogradske izdavačke kuće "Mostart" izašla mu je nedavno knjiga Jugoslavenstvo poslije svega, u kojoj kroz seriju eseja i portreta ličnosti koje su, kako kaže, "plivale protiv struje" govori jasno i pristupačno o prokazanoj ideji jedinstva Južnih Slavena – ali i o njenoj budućnosti.
"VREME": Pitaš se u uvodu nešto što su se ranije usuđivali rijetki – pitanje koje je u Hrvatskoj dugo bilo tabuom, a takvo ostaje i u današnjem kontekstu: "da li je jugoslavenstvo toliko jako ili su novonastale države i njihove potporne ideologije toliko slabe da se boje svakoga tko im javno ne pjeva laude i doživljava jugoslavenski prostor kulturno jedinstvenim"?
DRAGAN MARKOVINA: Mislim da su te države i njihovi nacionalistički narativi na toliko krhkim i jadnim temeljima da je to jasno i onima koji ih propagiraju, i jedina dva neprijatelja kojih se taj nacionalistički diskurs treba realno pribojavati je istinska ljevica a posebno ideja jugoslavenstva. Naravno da ta ideja nije ni blizu toliko jaka da bi se netko trebao stvarno bojati da će se zbog nje odmah nešto promijeniti, ali stoji da ideju, otvoreno ili ne, afirmiraju najtalentiraniji ljudi ovih prostora. I to je negdje u dubini svijesti jasno nacionalistima: da su kulturno-intelektualno inferiorni i da na duge staze taj diskurs ne može pobijediti.
Fascinantno je kako se vrijeme mijenja i s time i percepcija stavova. Boris Buden pisao je i iznosio iste stavove o Jugoslaviji još devedesetih, no oni su bili tako radikalni da ih je Hrvatska tada odbacila kao sulude ili im se smijala kao margini. Danas ih iznosiš ti, a o njima se bar razgovara, i to u mejnstrimu.
Istina je da se vrijeme promijenilo. Rat je bio toliko brutalan da o tome što je Buden iznosio u ono doba nitko nije ni razmišljao. Nakon dvadeset i pet godina došlo je vrijeme svođenja računa i pitanja "kamo dalje". Kontekst je drukčiji. Druga stvar: sebe doživljavam isto tako dijelom margine, ali razlika s Budenom je što je on pisao rječnikom koji "široke narodne mase" nisu mogle razumjeti. Osim toga, nastupao je, za to doba, s unaprijed otpisanih pozicija radikalne ljevice. Danas je drugačije vrijeme i u medijskom smislu: da se ne lažemo – da nisam gostovao kod Aleksandra Stankovića u emisiji "Nedjeljom u 2", to ne bi odjeknulo nigdje. Ono što sam tamo rekao vidjela je tada hrvatska i regionalna, jugoslavenska javnost i čula nešto što dobar dio ljudi misli, a nije imao gdje prilike čuti.
Kad uspoređuješ devedesete i sada, kažeš da je situacija "definitivno obećavajuća". Nije li zapravo situacija, naprotiv, mnogo ciničnija – da se "sve može reći", ali se ništa time ne mijenja?
Apsolutno da. Međutim, mislim da bi čitav pristup cijele postjugoslavenske, lijeve, građanske scene trebao biti drugačiji: morao bi ignorirati institucionaliziranu stvarnost – ne tako kao što čine male radikalne lijeve partije koje bi dizale revoluciju, to je besmisleno – nego ignorirati u smislu da kažemo da to naprosto nije naša priča. I da stvaramo paralelnu stvarnost koja se već spontano događa.
Uopće u tvojoj knjizi vidi se jedan optimizam spram stvari.
Ova društva, s izuzetkom Drugog svjetskog i ovog poslednjeg rata, nikad nisu bila u goroj situaciji, naravno. Ali to ne znači da se ne događa nešto novo, pogotovo kod mlađih ljudi koji aktivno promišljaju i nasljeđe jugoslavenskog prostora, njegovu sadašnjost, a posebno budućnost. Mislim da je to nezaustavljivo i da će sljedećih desetljeća ta "paralelna stvarnost" postojati pored ove institucionalne i da će ona naprosto postati mejnstrim. Možda griješim, ali to je moje mišljenje.
Predavao si na Sveučilištu u Splitu dok te nisu otpustili. Jesi li razgovarao sa studentima na ove teme, i što ti mladi ljudi misle o onome periodu i samom konceptu?
HDZ-ova kontrarevolucija devedesetih u idejnom smislu destruirala je Split, pri čemu joj je pomogla i socijaldemokratska partija. Na takav atak na socijalnu i svaku drugu baštinu socijalizma, osim par ljudi i "Feral tribunea", nije nitko odgovorio, i danas u Splitu imaš situaciju da na intelektualnom planu, od izdavanja knjiga do tribina, sve vodi klerikalna desnica. S druge strane nema nikoga više. Studenti na povijesti i humanistici razmišljaju, nažalost, u tom smjeru također. To su generacije rođene početkom rata i kasnije. Netolerantniji će odbaciti cjelokupno nasljeđe Jugoslavije, a tolerantniji će prihvatiti nešto, ali će ipak upotrebiti "krunski argument": "nas su Srbi napali i sve je bilo neodrživo". Mitološki narativi, dakle, koji i nisu posve netočni, no koji ne dopuštaju drugo mišljenje. Možda najveća tragedija s kojom sam se sreo bila je kad mi je jedna studentica rekla vrlo ozbiljno da od njih dvadesetak s odsjeka za povijest dvanaestero slavi Deseti travanj (dan osnivanja NDH, op.a.), a pritom četvero su djeca iz miješanih brakova.
Crkva, koju držim najodgovornijom, mediji i škole iskrivljavaju dakako čitavu povijest i mnogi mladi ne znaju ništa. Jedan od najbizarnijih dokaza toga je što u Splitu, kod dijelova Torcide i krugova desnice osamdesetih, postoji još uvijek narativ koji tvrdi da je Džoni Štulić bio hrvatski nacionalist koji je pjesmu Pavel spjevao – Paveliću, i zato morao otići.
Kažeš da su posvađane novonastale države danas povezane preko kulture, preko pisaca najvećma, i to karakteriziraš kao pozitivno. Ne čini li ti se da mnogi na toj "povezanosti" uspješno parazitiraju već preko desetljeća i da im je modus operandi "mi se srećemo i rušimo granice samo tako da bi one ostale".
Ima tu nešto. Jedini čovjek kojeg znam da je to isto ovako formulirao jest Viktor Ivančić. On, recimo, ima izdavača u Beogradu i naprosto ne želi imati druge. Zato je do njegovih knjiga teže doći u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini ili Sloveniji jer su tržišta fragmentirana, iako u svemu osim u kulturi postoji razmjena. Njegova teza je da ako je izdao knjigu na jednom jeziku, na prostoru koji smatra svojom zemljom, nema potrebe imati posebnog izdavača u Hrvatskoj i ne želi zbog hiljadu knjiga više legitimirati ovaj poredak. Svi drugi imaju više izdavača. Tu imaš paralelne svjetove takozvanih integrativnih procesa: jedna je ova partizansko-antifašistička priča, klasično nostalgična, koja biološki izumire i odlazi sa scene; druga je endžioovska koja je iznijela antiratne kampanje a onda počela živjeti od toga, i kao treća, s njom vezana intelektualna scena, pisci, filmovi i tako dalje. Tek kad svi oni odu sa scene – potpuno nova generacija, koja neće imati nikakvo pamćenje na Jugoslaviju, provest će sve, povezati se po prirodi stvari i ostvariti jedinstven kulturni prostor. To je neminovno.
Danas i prošlih godina izdvojilo se nekoliko intelektualaca iz Hrvatske na toj, ako se može reći tako, "liniji". Osim tebe, tu su spomenuti Boris Buden, Vjekoslav Perica, lingvist i radikalni vukovac Orsat Ligorio i par drugih. Radi se o redom "usamljenim jahačima", individualistima koji se čak ni među onima sličnih mišljenja ne osjećaju sasvim kao kod kuće. To je paradoks jedne vrste: autentičnost razmišljanja o jugoslavenstvu podrazumijeva dakle osamljenost i izdvojenost neke vrste.
Ja mislim da je jugoslavenstvu kao ideji, također paradoksalno, najviše štetila upravo državotvornost – da se poslužim tim hrvatskim izrazom – jer je od Jugoslavije stvorila "samo" politički projekt. On nije bio promašen, posebno ako govorimo o drugoj Jugoslaviji. Međutim, autentičnost te pozicije je u izdvojenosti i antinacionalizmu kao platformi. Bilo kakvo vezivanje u mase nužno bi dezavuiralo ideju, isto kao sa socijalizmom kad je došao na vlast – vlast vodi kompromisima i korumpiranosti koji ideju razgrađuju. Nju su uvijek zastupali i zastupaju specifični ljudi, koji ne žele biti dio stada ili zajednice. To nikad neće postati mejnstrim, nešto što bi zastupala većina zajednice. Nijednu revoluciju niti društvenu promjenu nije izazvala sama masa nego dugotrajni rad određenih ljudi – individua. Tako na primjer Viktor Ivančić kaže da je "Feral tribune" duž čitavog njegovog postojanja osjećao kao "strano tijelo" u Splitu.
U tretmanu "Feral tribunea", lista koji je tolikima tako mnogo značio, u tvojoj se knjizi osjeća izvjesno odsustvo kritičnosti. Kažeš i da je "Feral" stajao na pozicijama jugoslavenstva. Čini mi se da je to bilo više djelovanjem na praktičnom spajanju rastavljenog (što je bila neplativa stvar dakako) nego što bi se otvoreno, deklarativno spominjao taj koncept.
To je istina promatramo li stvari iz konteksta vremena u kojem su se stvari događale. Ako gledamo iz današnje perspektive pak, mislim da nije presudno značajno za analizu fenomena "Ferala". Iz prostog razloga: i oni su, zaboga, evoluirali u međuvremenu – govorim o jezgri koja ga je osnovala. Bili su antinacionalisti od prvoga dana i to ne ovi fingirani, sami su imali iskustvo da ih je predsjednik Predsjedništva SFRJ tužio, praktično, za "državni udar". Ivančić je na sudu tužen za rušenje ustavnog poretka Jugoslavije još osamdeset devete godine, o čemu nitko nije objavio ni retka. Lucić i Dežulović također. Teško je očekivati da ljudi u roku od tri godine zanemare vlastito iskustvo sistema u kojem su živjeli do prije par godina. Naravno, bilo je i dosta šarenila kod suradnika u tim novinama. Za krajnji cilj pak mislim da je njihova pozicija bila puno produktivnija. "Ferala" se Tuđman bojao.
Taj sukob se najbolje vidio tokom bombardiranja Srbije 1999. Recimo, jedan vrlo lijevo i jugoslavenski orijentiran hrvatski intelektualac, Frano Cetinić Petris, prekinuo je tada suradnju.
Sjetit ćeš se da je i sam "Feral" tada bio podijeljen unutar sebe. Dobar dio "Ferala" bio je na liniji podržavanja toga, ali sam Viktor Ivančić je napisao nekoliko tekstova koji su bili izrazito protiv intervencije NATO-a, čak do te mjere da je napisao: "Ako ste takvi frajeri, što se ne spustite na zemlju, nego bombardirate iz zraka?" Tako da je sam "Feral" imao dilema kako se postaviti. Pri čemu sama činjenica da je svatko od njih napisao samo ono što misli, govori za sebe.
Knjiga ti se najčešće vraća na Dalmaciju, koja je tvoj kraj. U Srbiji je danas doživljavaju kao izrazito šovinističku, a Split kao simbol mraka i zatucanosti. Malo je znano da je povijest toga kraja upravo obrnuta i da je jugoslavenstvo tamo bilo upravo konstitutivno i "organičko", i to dugo vremena.
Ovdašnje javnosti znaju sve manje o bilo čemu, ovako eutanazirane tabloidnošću – s tim što mislim da je moć tabloida u Srbiji jača nego drugdje – ona je naprosto nevjerojatna. I takvo površno znanje destruira raspravu o svakoj temi. Na razini razumijevanja institucionalno-akademskog i kulturnog, ta je slika točna, u Splitu pozicije
(Message over 64 KB, truncated)
– Torino 24/3: SERATA DI MEMORIA STORICA
"Od Vardara do Triglava - Dal fiume Vardar al monte Triglav"
Svakog utorka u 16,30 sati,(petnaest minutna) na sajtu www.radiocittaperta.it emisija "Jugoslavenski glas".
Emisija je dvojezična, po potrebi i vremenu na raspolaganju. Podržite taj slobodni i nezavisni glas! Pišite nam na email, jugocoord@... ili Jugocoord ONLUS, C.P. 13114 Uff.Postale 4, 00100 Roma, potražite na www.cnj.it ... Odazovite se!
Ogni martedì alle ore 16:30, per la durata di 15 min, via internet, sul sito www.radiocittaperta.it potete ascoltare la trasmissione "Voce jugoslava".
La trasmissione è bilingue, a seconda del tempo disponibile e della necessità. Sostenete questa voce libera ed indipendente! Scriveteci all'email jugocoord@... o Jugocoord ONLUS, C.P. 13114 Uff.postale 4, 00100 Roma. Leggeteci su www.cnj.it ... Sosteneteci con il 5 x mille!
Program 22. III. 2016 Programma
24 III 1999
- 17. godisnjica NATO agresije na Jugoslaviju
- 17-esimo anniversario dell' agressione NATO alla Jugoslavia
– 23 marzo Conferenza
– 24 marzo ore 12:00 deposizione corone al monumento dei bambini vittime innocenti - parco Tašmajdan
– 24 marzo ore 13:00 deposizione corone al monumento di tutte le vittime - parco Ušče)
Да се не понови – Објављено под Актуелно | 19. марта 2016.
АГРЕСОРИ ИЗ ЗАСЕДЕ
Пре 17 година, у смирај мартовског дана, натовска војна армада је мучки, ракетама углавном са бродова на безбедној удаљености, напала незаштићену нашу отаџбину.
Ту 1999. годину наш народ, верујемо и сав слободарски поштени свет на планети, никад неће заборавити.
Србија обележава оне тешке дане неспокоја да се никад и нигде не би поновили. Тим пре што и сада, по ко зна који пут, влада снага топуза, а колоне бескућника, неки и инструирани, пролазе и пред нашим очима тражећи мир и кров над главом у туђини.
Све организације СУБНОР-а ће се, у својим срединама, присетити и са пијететом, залажући се против рата и агресора из заседе, жртава напада НАТО снага на недужни наш народ и државу.
У Београду ће, удружени Републички одбор СУБНОР-а Србије са колективним члановима Београдским форумом за свет равноправних и Клубом генерала и адмирала Србије, организовати Округли сто под насловом ”Да се не заборави”.
Скуп је предвиђен у среду, 23. марта, од 10 часова, у дворани Општине Нови Београд, Булевар Михаила Пупина 167. Говориће еминентни стручњаци из области спољне политике и безбедности.
Da: "info @civg.it"
Data: 22 marzo 2016 11:43:46 CET
Oggetto: Serata Per non dimenticare. 24 marzo 1999- 24 marzo 2016, i bombardamenti sulla Jugoslavia
Serata di memoria storica con
l’Associazione SOS Yugoslavia – Kosovo Methoija
Al SOVIETNIKO – V. Cibrario 9 – TO – Ore 20.00
A seguire degustazione di grappe slave e dolci
Per Info: info @skaski.it – info @civg.it
“GLI ANGELI DI NOVI SAD” in free download!
In free download il primo brano estratto da Sangue e Cenere!
15DIC2014 – Realizzato insieme all’Orchestra Pergolesi diretta dal Maestro Stefano Campolucci, si intitola “Gli Angeli di Novi Sad” ed è senza dubbio uno dei momenti più struggenti del nuovo album “Sangue e Cenere” in uscita a febbraio 2015, a distanza di 14 anni dal precedente album di inediti in studio.
“E’ una canzone che punta dritto e mira all’ultimo inferno di Novi Sad. Alla guerra contro la Jugoslavia, ai bombardamenti sul Kosovo, al capro espiatorio del popolo serbo, all’abbattimento dei Ponti come strategia militare e soprattutto culturale…” (Marino Severini)
La possibilità di ascoltare e scaricare gratuitamente la traccia su questo sito e tramite il nostro canale SoundCloud vuole essere un primo riconoscimento ai tanti sostenitori che hanno contribuito alla realizzazione definitiva del nuovo album attraverso la piattaforma di auto finanziamento BeCrowdy.
Realizzato tra gli Stati Uniti e le Marche e prodotto da Jono Manson, “Sangue e Cenere” sarà disponibile in formato digitale e in CD a partire dal 18 Febbraio e verrà anticipato da un singolo in uscita a metà Gennaio 2015. Il formato LP sarà invece riservato esclusivamente alle persone che hanno contribuito al finanziamento delle registrazioni.
Buon Ascolto!
https://www.cnj.it/INIZIATIVE/Gang2014.htm
Scheda sull'album “Sangue e cenere”
http://www.the-gang.it/wordpress/crowdfunding-sangue-e-cenere/
Sono passati 17 anni dallo scatenamento della guerra di aggressione alla Jugoslavia, che ha inaugurato la lunga catena di massacri e distruzioni che hanno caratterizzato tutte le innumerevoli campagne belliche della NATO destinate ad annientare interi popoli e Stati.
Il 24 marzo 1999, l'Alleanza Atlantica, guidata dagli Stati Uniti (sotto la presidenza del più noto esponente del clan Clinton e in presenza di un'amministrazione “democratica” - in cui si distingueva per ferocia e cinismo il segretario di Stato Madeleine Albright - che si è macchiata dei più atroci crimini di guerra), senza alcun mandato delle Nazioni Unite (Russia e Cina minacciarono il veto nel Consiglio di Sicurezza, impedendone il pronunciamento favorevole), avviava la campagna militare, definita “Allied Force”, che, terminata due mesi dopo con la capitolazione delle autorità di Belgrado, avrebbe determinato in breve tempo il completo collasso della Repubblica Federale della Jugoslavia.
L'anno seguente, attraverso una “rivoluzione colorata”, finanziata in particolare dal faccendiere George Soros (e sostenuta anche, incredibilmente, da settori della “sinistra radicale” dell'Europa occidentale), il legittimo governo jugoslavo veniva rovesciato da un moto di piazza e il presidente Slobodan Milosevic arrestato (nel 2001) e deferito al Tribunale dell'Aia per un processo farsa, conclusosi con la sua morte in carcere; il Kosovo sarebbe stato trasformato in uno stato fantoccio, guidato dai capi delle bande di trafficanti di organi umani dell'UCK, che, in un clima intimidatorio di discriminazione nei confronti delle minoranze nazionali (a cominciare da quella serba), ha consentito la costruzione della più grande base militare USA del nostro continente, utilizzata anche come campo di prigionia, una sorta di Guantanamo europea.
Fu una campagna condotta unicamente dal cielo, costellata di atrocità inaudite, di massacri della popolazione inerme attraverso vigliacchi bombardamenti che non hanno risparmiato le strutture civili, come case, ospedali, scuole, fabbriche, centrali e la stessa sede della Televisione jugoslava, ridotta in macerie, il 23 aprile 1999, da un'incursione che provocò 16 morti. A Belgrado furono allora colpite persino le ambasciate di paesi contrari all'avventura militare, come quella della Repubblica Popolare Cinese, con alcuni morti sotto le bombe: certo non un “errore” come ci si affrettò a comunicare, ma piuttosto un primo deliberato e minaccioso avvertimento, da parte dei fautori di un mondo “unipolare”, al grande paese socialista che stava emergendo come protagonista di primo piano della scena mondiale.
Si trattò di una campagna, iniziata molto tempo prima con l'avvio del processo di disgregazione della Jugoslavia socialista, e caratterizzata dalla massiccia intossicazione mediatica dell'opinione pubblica occidentale. Si era avviata così la stagione di quella “guerra di propaganda” che, in seguito, avrebbe distinto la preparazione di tutte le aggressioni imperialiste - da allora succedutesi nelle più diverse regioni del mondo e tragicamente in corso anche in questo momento - contro paesi e popoli che, come quello della Repubblica Federale della Jugoslavia, non intendono piegare la testa di fronte al “nuovo ordine mondiale” - con i massacri USA-NATO della popolazione civile sistematicamente presentati come “effetti collaterali”, mai come delitti deliberatamente portati a compimento.
A questa criminale impresa diede un apporto decisivo anche l'Italia - guidata allora da un governo di centro-sinistra presieduto da Massimo D'Alema - non solo con il supporto logistico ai 600 micidiali raid giornalieri contro le città e i villaggi jugoslavi, ma anche con la partecipazione diretta di piloti e aerei del nostro paese ai bombardamenti, smentita in un primo tempo dalle fonti ufficiali ma confermata da numerose testimonianze, a cui da parte governativa non si esitò a rispondere con arroganza.
Mai in seguito, dall'allora presidente del Consiglio (e da coloro che ne avallarono le scelte nel suo partito) sono venuti segnali di ripensamento autocritico rispetto a decisioni che hanno coinvolto il nostro paese in una vicenda bellica dalle così tragiche conseguenze, sul piano delle vittime civili (oltre 2.000 secondo alcune fonti), delle micidiali distruzioni che si proponevano di annientare ciò che rimaneva della Jugoslavia, ed anche dei devastanti effetti sull'ambiente, che non hanno risparmiato neppure le acque del Mare Adriatico che bagnano le nostre coste, inquinate da quell'uranio impoverito che, in quantità massicce, fu sganciato nel corso dell'aggressione.
Occorre opportunamente rammentare che fu proprio dalle basi USA-NATO collocate sul territorio italiano che partirono le operazioni di una impresa militare che violava tutte le più elementari norme del diritto internazionale, nel disprezzo assoluto del ruolo delle Nazioni Unite, della sua Carta costitutiva e dello stesso articolo 11 della nostra Costituzione repubblicana. Come pure non va assolutamente dimenticato che l'aggressione imperialista ebbe l'avallo sostanziale ((oltre che della gran parte dell'opposizione di centro-destra) di tutta la coalizione parlamentare che sosteneva il governo italiano e che allora non ne mise in discussione la tenuta, in un contesto vergognoso di ipocriti distinguo, patetiche giustificazioni e spudorate menzogne - smentite in seguito dalle più autorevoli testimonianze -, utili a criminalizzare la Jugoslavia aggredita, allo scopo, da un lato, di carpire l'appoggio dell'opinione pubblica e, dall'altro, di ridimensionare la portata dell'intervento italiano nella guerra.
Oggi, mentre il nostro paese è sul punto di partecipare all'ennesima operazione militare a guida USA/NATO, riteniamo doveroso rinfrescare la memoria su quella pagina oscura della storia patria, perché sono ancora troppi quelli che ne rivendicano la legittimità, come pure quelli che fingono di essersene dimenticati.
NATO AGGRESSION ON SERBIA (FRY) 17 YEARS AFTER
NATO 1999 aggression against Serbia (FRY) was a turning point in world relations towards negating of the World order established after Second World War, weakening of United Nations and International Law, globalization of the interventionism, new arms race and West-East confrontation. Nevertheless, multi-polarization of global world relations is inevitable process based on the rising potentials and roles of Russia, China, the BRICS and other independent countries. In this period of profound global changes the danger and risks for peace and stability come from those forces which have long enjoyed privileges in world relations and which believe that it is possible to protect the privileges using their military power. This kind of reasoning is misleading. The only way to safeguard peace and stability today is in shared responsibility in solving all major international problems, return to respect of the basic principles of International law, primarily, principle of sovereign equality of nations, democratization instead of militarization of international relations, respect of the role of United Nations.
NATO aggression on Serbia (FRY) lasted 79 days and resulted in at least 2,500 dead civilians, plus 1.008 dead soldiers and policemen and more than 12,500 wounded. The aggression was conducted in alliance with the terrorist KLA.
The attacks on Serbia started on March 24, 1999, and the last one took place near Kosovska Kamenica on June 10 at 13:15 CET.
NATO has never disclosed its losses.
The list of civilians killed by NATO has not as yet been completed. Civic Associations like Belgrade Forum for a World of Equals, Generals and Admirals Club of Serbia, Veteran Association of Serbia, Serbian Host Society, Association of Families of Missing and Abducted Persons and others, have been repeatedly demanding competent authorities to complete the list of civilian victims, but so far without results.
The total economic damage was estimated in 1999 at 100 billions of US dollars. Many civic associations have addressed initiative to the competent Serbian authorities to demand war damage compensation from NATO and governments of NATO member countries. The more so that NATO leaders have publically recognized that NATO has violated international Law instigating aggression against Serbia (FRY). Serbian President Tomislav Nikolic in his public address last year declared that NATO is obliged to pay war compensation to Serbia. Many scholars, International law specialists, public figures and politicians from around the world, consider also that Serbia is entitled and should demand war compensation. So far, the public received no information about concrete steps undertaken by the Government.
The decision to attack Yugoslavia was the first in history to be made without the approval of the UN Security Council, and the order was given to U.S. General Wesley Clark, the allied commander at the time, by NATO Secretary General Javier Solana.
Later on, in his book “Waging Modern War”, Clark revealed that the plans for the air strikes against Yugoslavia were well under way in mid-June 1998 and completed in late August of that year.
Yugoslavia was attacked under the pretext of failure of the talks on the future status of the southern Serbian province of Kosovo and Metohija, held in Rambouillet and Paris in January and March 1999. In fact, plans to launch military attacks on Serbia (FRY) were finalized already in August 1999, while so called Rambouillet and Paris negotiation served as mere alibi to make the chosen victim responsible.
The 19-member Alliance launched projectiles from ships in the Adriatic Sea and four military bases in Italy, all with the support of strategic air bombers which took off from bases in Western Europe and latter in the U.S. The first targets were barracks and air defense forces in Batajnica, Mladenovac, Priština and other locations. NATO planners predictions were that they would finish with President Slobodan Milosevic`s defense forces within a couple of days but those estimates proved to be inaccurate. This was prompted NATO to changed the tactics. Its politicians and generals concluded that “in order to protect Alliance’s credibility”, it was necessary to launch massive attacks on civilian targets, including cities, towns hospitals, schools, electricity transformers, passenger trains…
There is practically no city in Yugoslavia which was not targeted on a number of occasions during the 11-week aggression.
The bombing caused damage to 25,000 houses and apartment buildings and destroyed 470 kilometers of roads and 595 kilometers of railway tracks. A total of 14 airports were damaged, as well as 19 hospitals, 20 healthcare centers, 18 kindergartens, 69 schools, 176 cultural monuments and 44 bridges, while 38 more were completely destroyed.
During the campaign, 2,300 air attacks were carried out on 995 facilities around Serbia and 1,150 fighter jets fired nearly 420,000 missiles to the total weight of 22,000 tons.
NATO fired 1,300 cruise missiles, dropped 37,000 cluster bombs. Alliance’s forces also used banned depleted uranium missiles.
A third of the electric energy capacity of the country was destroyed, two oil refineries, in Pančevo and Novi Sad, were bombed, and NATO forces used for the first time so-called graphite bombs to disable electrical power systems.
Facing mounting diplomatic pressure, NATO ended the bombing with the signing of the Military Technical Agreement in Kumanovo on June 9, 1999, and the latest missiles fell near Kosovska Kamenica on June 10 at 13:30 CET.
The NATO secretary general issued an order to stop the bombing on June 10, after which Yugoslav forces began to withdraw from Kosovo.
On that day, the UN Security Council adopted Resolution 1244, and a total of 37,200 KFOR soldiers from 36 countries were sent to the province, with a mission to preserve peace and security.
About 250.000 of Serbs and other non-Albanians have been forced out of Kosovo and Metohija since KFOR and UNMIK took over control of this Serbian Province. Even 17 years after they have not been allowed to safely return to their homes and estates. Great many of them still live in so called Centers for collective shelter in suburbs of Belgrade, Nis, Kraljevo, Kragujevac and other Serbian cities. Those who stayed in the Province continue to be threatened, attacked, and even killed on a daily basis by extremists.
https://it.groups.yahoo.com/neo/groups/crj-mailinglist/conversations/messages/8494
https://it.groups.yahoo.com/neo/groups/crj-mailinglist/conversations/messages/8483
https://it.groups.yahoo.com/neo/groups/crj-mailinglist/conversations/messages/8475 ]
Conferenza stampa del gruppo di RESISTENZA STORICA:
LA VERITÀ DOCUMENTALE SULLA FOIBA “MOBILE” DI ROSAZZO
Mercoledì 23 marzo 2016, alle ore 11
presso la SALA DEL GONFALONE
Palazzo D'Aronco
Via Lionello, 1 – UDINE
Interverranno i ricercatori storici:
Alessandra Kersevan - Claudia Cernigoi - Marco Barone
Nel corso della conferenza si svelerà la vera storia del “famoso” documento della Farnesina sulla cosiddetta foiba di Rosazzo, o Manzano e chissà quanti altri posti.
Si chiarirà l'origine di questa documentazione, che, lungi dall'essere inedita o “scoperta negli archivi dove giaceva da settant'anni” è in realtà già stata riesumata svariate volte e sempre con gli stessi intenti antipartigiani.
Si presenteranno infine i documenti collegati nello stesso incartamento dimostrandone l'inaffidabilità, già resasi evidente a suo tempo in un famoso processo degli anni Novanta.
L'ampio corpus documentale in nostro possesso sarà mostrato attraverso una proiezione video. Ai giornalisti è prevista la consegna dei materiali in uno speciale dossier.
Inoltre durante la conferenza verrà letto un messaggio del Collettivo di scrittori Wu Ming.
– Момир Булатовић: СЕЋАЊЕ КАО БЛАГОСЛОВ
U Moskvi sa našim dopisnikom, o svom bestseleru, suprugu, porodici, oktobarskim lomovima: Izdaja je prilično rasprostranjena pojava među ljudima, pa i u Srbiji, razbeže se kad naiđu teški dani...
http://www.novosti.rs/vesti/naslovna/drustvo/aktuelno.290.html:576328-Mira-Markovic-Ne-boli-me-kukavicluk-drugova
Libro-intervista a cura di Giuseppe Zaccaria – Zambon Editore, Frankfurt 2005
La versione integrale in formato PDF di MEMORIE DI UNA STREGA ROSSA è sul nostro sito: https://www.cnj.it/MILOS/stregarossa.pdf
(8.03.2016.)
Пише: Мира Марковић
- Одмах после промене власти укинута је велика коалиција левице која је на парламентарним изборима септембра 2000. године однела победу.
Та коалиција левице се састојала од Социјалистичке партије Србије, Југословенске левице и Социјалистичка народна партије из Црне Горе. Социјалистичка народне партије из Црне Горе се прикључила Демократској опозицији Србије. А Социјалистичка партија Србије и Југословенска левица су се разишле вољом Социјалистичке партије Србије.
Да није дошло до разлаза три левичарске партије 2000. године била би формирана левичарска Влада и она би функционисала чак и без председника државе из својих редова.
- Упоредо са распадом левичарске коалиције дошло је и до промене идентитета левичарских партија и сходно томе и до промене њиховог политичког деловања.
Социјалистичка народна партија из Црне Горе је прикључивањем десничарском ДОС-у престала да буде левичарска, или бар левичарска каква је била до тада, од кад је формирана. Социјалистича партија је напуштала своју левичарску политику јер није била спремна за опозициону улогу. Део руководства је одмах после пуча показао велику склоност ка компромисима са новим десничарским властима. Југословенска левица је била изложена великом притиску, највећи део руководства је напустио партију, а напустио је и део чланства, нешто из страха, а нешто угледајући се на руководство. Осипање партије довело је до њеног све мањег присуства у политичком животу.
Левица се у земљи гасила великом брзином.
- Марта месеца 2000. године потписан је споразум између Србије, Црне Горе и Европске уније о укидању Савезне Републике Југославије, односно о њеном трансформисању у лабаву заједницу Србије и Црне Горе. Тај споразум су потписали Војислав Коштуница, председник Савезне Републике Југославије и председници влада Србије и Црне Горе Зоран Ђиђић и Филип Вујановић, као и представник Европске уније за спољне послове и безбедност Хавијер Солана.
То је био почетак укидања последње заједничке државе у којој жини више од једног словенског народа.
Тај процес је окончан 2006. године, маја месеца, када је на референдуму у Црној Гори одлучено да се Црна Гора издвоји из заједнице са Србијом и надаље буде самостална држава. Као таква је примљена у Уједињене нације 28. јуна 2006. године, баш на Видовдан.
- Процес издвајања Косова од Србије, започет одмах после пуча, окончан је 2008. године.
После пуча, на Косову су Албанци у договору са Уједињеним нацијама одржали прве „регуларне“ изборе. На основу тих избора формирани су Скупштина и Влада Косова и изабран је предсеник Косова. Излазак Срба на те изборе подржали су Војислав Коштуница као преседник СРЈ и Зоран Ђинђић као председник Владе Србије.
Тако су Албанци на Косову добили своју државу, своје институције власти, уз подршку власти Србије.
Када 2008. године многе чланице међународне заједнице буду признале независност Косова имаће за то као правно, политичко и морално покриће чињеницу да су ту независност подршком избора на Косову, фактички признале власти у Србији.
- После пуча су почеле сепаратистичке тенденције у Санџаку и Војводини, с тим што је Војводини формално правно и политички враћена аутономија коју је имала пре промене Устава Србије 1989. године којим је Србија правно и политички изједначена са другим републикама у Југославији после много година. - Непосредно после пуча дошло је до енормног повећања броја незапослених и пада стандарда. У првих пет година после успостављања нове власти у Србији је било највише незапослених после Другог светског рата. При том је број незапослених био сто посто већи него пре пуча. Била је истовремено и земља са највише незапослених у Европи и једна од најсиромашнијих у Европи.
- Национална добра су продата такорећи у бесцење страним и домаћим купцима. Власници националне имовине су преко ноћи постали странци и грађани Србије чија су средства углавном била неидентификована.
- У администативним и политичким владиним службама су почели да раде странци. Ту колонијалну праксу није пратио чак ни изговор да су ту присутни као стурчњаци.
- Одбрамбене снаге земље су минимизиране, војска је такорећи укинута са у најмању руку необичним образложењем - почетком двехиљадитих година грађани су могли од власти да чују да војска земљи више није потребна јер земља више нема непријатеља.
- Хитро прекрајање историје окончано је инверзијом још нераспрострањеном у Европи. Борци против фашизма у Другом светском рату и ослободиоци земље у најбољем случају су склоњени у заборав, а у горем изврнути потцењивању и подсмеху. А сарадници окупатора проглашени су за патриоте. - Социјалистичка партија Србије која је после пуча саборитала опозициону политику, после убиства Слободана Милошевића у хашком затвору, напустила је левичарску оријентацију, а 2008. године ушла у коалицију са Демократском странком, која је била не само десничарска партија, већ и партија која је била носилац пуча 2000. године који је Социјалистичку партију Србије насилним путем уклонио са власти и из политичког живота.
Данас је то мала партија која истиче да је социјалдемократска, наглашавајући свој разлаз са временом у коме је била највећа партија на Балкану и носилац слободарског духа и заштитиник националне слободе и државне независности у време ратова у окружењу и импреријалних притисака на Балкану.
У време изборних кампања Социјалистича партија Србије активира те вредности и име Слободана Милошевића рачунајући на подршку оног дела јавности који је тим вредностима и Слободану Милошевићу остао привржен.
- Временом ће разлога за то активирање у време кампања бити све мање. Нове генерације формирају свест у условима у којима се деведесете године у Србији сатанизују, приказују као време погрешне, несрећне политике.
То време неће бити за њих инспиративно, ослободилачко, херојско, какво јесте било. Биће онако како га је приказао колонијални арбитар на Западу, стварни и једини креатор тешких година у Србији, и у некадашњој Југославији, такође. Али та истина има све мање заступника. Они који знају шта се и зашто догодило углавном ћуте.
Тешко је двадесет година касније установити разлоге за то ћутање. Страх би био могућ, и логичан одговор.
После пуча, „Сабље“ и дугогодишњег прогона неистомишљеника од стране десничарских власти страх је био можда не баш претерано оправдан али је био прилично објашњив.
Опортунизам, у начелу увек долази у обзир. Он је масовна појава као и страх. А и виталан је, живи у свим временима и на свим просторима.
Али постоји и један разлог специфичне природе. Понекад обележи неко време. То је умор. Индивидуални и колективни. Велики напори сами по себи имају исцрпљујуће дејство. Али непризнавање тих напора, занемаривање њихових резултата, историјска и етичка инверзија у којој ослободилачко бива потиснуто од вазалног, често гаси и последњи пламен ватре са којом су храбри и поштени људи бранили земљу и народ.
Хероји су уморни, по ко зна који пут од кад је света. Ваљда увек кад терет света не падне на сва плећа, чак ни на већину. Кад падне на плећа мањине која после мора већини да доказује да се борила за њу.
BILO JE TO OVAKO - MEMOARI I-II
Izdavač: Novosti
Broj strana: 972
Pismo: Ćirilica
Povez: Mek
Format: 24 cm
Posle petnaest godina ćutanja u izgnanstvu, a ispunjavajući poslednju želju svog muža Slobodana, Mira Marković otvara javnosti do sada potpuno nepoznatu priču o svojoj porodici; o precima, tragediji svoje majke Vere Miletić, ocu Momi Markoviću, zaljubljivanju u Slobodana, deci Mariji i Marku, teškom usponu i još težem padu, jugoslovenstvu, ulozi stranaca u razbijanju Jugoslavije, pokušajima Miloševića da se nosi s velikim silama i još većim izazovima, ulozi Holbruka i drugih misionara koji su na Balkan dolazili kao mirotvorci, a suštinski su raspirivali vatre.
Ovo je jedinstvena memoarska knjiga; Mira Marković, uprkos činjenici da su je godinama i levi i desni predstavljali kao veliko zlo i da je u izgnanstvu, ne piše osvetnički, ne obračunava se ni sa kim, već nudi svedočenje o ljudima i vremenu, o poltronima i konvertitima, o saradnicima koji su njoj i njenoj porodici prvi okrenuli leđa, o vođama “oktobarske revolucije” 2000. o izdaji, ružama i trnju, dramatičnoj noći u vili "Mir" kada je uhapšen njen muž, o haškim danima i smrti Slobodana, o tome kako se našla na crvenoj Interpolovoj poternici, o danima izgnanstva u Moskvi.
Sigurni smo da će ovo obimno dvotomno delo simboličnog naslova "Bilo je to ovako" - zbog načina kako je napisano - postati nezaobilazno štivo kada se bude pisala neselektivna srpska istorija.
Mira Marković, pišući o najtežim srpskim godinama, nikoga ne ostavlja ravnodušnim. Ni mrzitelje, ni obožavaoce, ni neutralne.
Ovo je priča koja je nedostajala.
Promocija knjige memoara Mire Marković "Bilo je to ovako", u izdanju Kompanije Novosti, u Medija centru 7. oktobra 2015. godine...
AUDIO: https://www.youtube.com/watch?v=Oq1c07QCw6g
U krcatoj sali beogradskog Medija centra danas promovisana knjiga Mire Marković u izdanju "Novosti". Bulatović: Sklonište od ružnih stvari našla u lepim sećanjima...
Supruga bivšeg predsednika Srbije i SRJ Slobodana Miloševića, Mirjana Marković obratila se danas javnosti u Srbiji prvi put posle više od decenije, izjavom snimljenom specijalno za promociju njene poslednje knjige „Bilo je to ovako“ objavljene u izdanju kompanije „Novosti“...
http://rs-lat.sputniknews.com/srbija/20151007/1100112431/Mira-Markovic-Slobodan-Milosevic-kletva-knjiga-promocija.html
Ne čekajte, Mira Marković sigurno neće doći (Nenad Zorić / Sputnik, 08.10.2015)
Da je juče supruga Slobodana Miloševića ušla na teritoriju Srbije bila bi uhapšena, kao što će biti uhapšena ako dođe i sutra...
http://rs-lat.sputniknews.com/analize/20151008/1100139231/Mira-Markovic-Srbija-povratak.html
СЕЋАЊЕ КАО БЛАГОСЛОВ
У предговору својих мемоара, Мира Марковић пише: ”Када сам последњи пут била у Хагу, крајем јануара и почетком фебруара 2003.године, Слободан ми је предложио да напишем књигу о нама – о нашем личном, друштвеном и политичкм животу. Није се надао да је то наш последњи сусрет”.
Мири је требало десет пуних година да испуни овај тешки аманет. Лични, друштвени и политички живот, у сретним државама и мирним временима обично бивају раздвојени. Право на приватност се подразумијева. Породица би требало да је светиња за сваког, па и за највише јавне дјелатнике, а само се о политичком дјеловању могу водити жестоке полемике.
Али, Слободан Милочевић, Мира Марковић и њихова породица нису имали то право. Ускраћено им је као и много других, укључујући право на живот, на слободу од прогона, материјална права и права да кажу своју истину на истим мјестима гдје су извирале лажи о њима. У односу на њих је од стране тадашњих управљача свијетом примјењена логика сурове казне и потпуне одмазде. Зашто? Шта је то могло бити урађено да тадашњи лидер једне мале земље која се прво распала, па онда ушла у транзицију (што је модерно име за растакање државе изнутра) изазове толику мржњу која се ширила и расла све док није потопила кућни праг његове породице?
Е, то је ваљало објаснити, а није било ни мало лако. То је задатак који је Мира прихватила на посљедњем сусрету са човјеком са којим је, како сама пише, имала једно срце подијељено на пола. Стога аутор почиње причу стотину година уназад, од времена када је њен обожавани дјед Драгомир Милетић формирао себе као личност у балканским и Првом свјетском рату. Шест пуних година до велике, ратничке и људске побједе. Стотину година породичног живота и хиљаду страна текста су, изгледа, били минимум минимума да би се остварио овај тежак задатак.
Приче се одвија хронолошки, а на њеном самом почетку је потресно сјећање на судбину њене мајке, Вере Милетић, партизанке и скојевке која је мучена и стрељана у Јајинцима, у својој двадесетчетвртој години. Њено илегално име је било Мира. Гестапо је за њом расписао потјерницу и она је своју ћерку видјела само на порођају. Ћерка Мира је, одмах по рођењу, била скривана јер су преко ње могли уцјењивати мајку. На крају књиге сазнајемо како су преко те исте Мире, уцјењивали и исцрпљивали Слободана Милошевића у Хагу и како је, суптилно и злочиначки, слична мрачна рука односила животе на овим просторима, често и пречесто, независно од броја година које су протицале. Да подсјетим, над Миром Марковић је и даље расписана потјерница због неког “страшног злочина” који би био смијешан, да се не ради о тако свеукупно тужној ствари.
Иза ове, слиједи прича о њеној и Слободановој заљубљености, која је почела у првим годинама пожаревачке гимназије, а траје све до данас, иако једног из тог, већ митског пара, годинама нема међу живима. Та љубавна прича је, у ствари окосница, не само ове књиге, већ читавог њиховог живота. Стога, она траје на свакој страници текста, независно од теме којој је посвећена.
У мемоарској литератури ће се тешко наћи сличан примјер да аутор, отворено и са интимним детаљима (који су увијек у границама доброг укуса) пише о заљубљености у партнера и понавља да је она сам смисао свих његових преосталих активности. Мој је утисак да редове попут ових може да напише само искрено заљубљена, али и јако паметна и много храбра жена. И мудра, након свега што јој се десило, а што сама осјећа и доказује као потпуну и сурову неправду.
Идући хронолошким редом, Мира Марковић групише догађаје по декадама. Педесете, шездесете, све до деведесетих година. Свака цјелина почиње кратком полит-економском и социолошком анализом, да би се касније у њу уклапали призори из политичког, друштвеног и породичног живота. Овакав приступ увијек пријети да изазове галиматијас у којем ће се читалац тешко снаћи. Мој је утисак, ипак, да је написала све што је сматрала битним, а да је поменуту замку вјешто избјегла.
Посебну пажњу ми је изазвала сама завршница књиге, посвећена суђењу Слободану Милошевићу у Хагу. Све. Прије хапшења, прије изручења, за вријеме суђења, до убиства које је над извршено и на много мјеста (а, овом посебно) несумњиво доказано.
У неким од догађаја о којима пише Мира Марковић био сам и сам непосредни судионик. Али, наша сјећања и оцјене се не разилазе, вјероватно зато што се и не сусрећу. Њена визура није политички догађај сам по себи, већ његов одраз на положај, здравље и људску судбину човјека којег воли. Због тога сам и неке од редова доживио као гледање периферним дијелом ока. То је она урођена људска способност да се, у циљу избјегавања опасности, реагује одмах, чак и прије него ли се цјелина слике покаже у глави.
Сумарно, када бих писао приказ ове књиге, његов би наслов био: “Сјећање као благослов”. Колико год да јој се десило ружних ствари у животу, она је склониште нашла у сјећањима на оне лијепе и вриједне живљења. А, њих је пронашла богату прегршт. Као и сви други људи када их задеси зла судбина и она је поставила питање – да ли је могло бити другачије (да су изабрали неки други животни пут) и да ли је све скупа било вриједно толике патње. И оговорила. Не, није могло бити другачије, јер све се десило зато што су они били такви какви јесу. И, да, упркос свему, вриједило је због високих циљева и моралних принципа којима су тежили.
Када предсједник Америке ступа на дужност, његов први акт је аболиција, ослобађање од било којег вида кривично-правне одговорности, свог претходника. Владимир Путин је имао много шта да замјери Борису Јелцину и његовој породици, али га није прогањао и одао му је све државне почасти, у складу са функцијом коју је обављао. Добро или лоше, то није битно. Предсједник државе је важан дио историје своје државе, а држава без историје нема ни будућности.
Војислав Коштуница, Милан Милутиновић и Борис Тадић очигледно нису познавали ову праксу и њене разлоге или, што је друга претпоставка, нису имали дозволу надлежних да је примјене на СРЈ, односно Србију. Према садашњем стању ствари, ни актуелни предсједник Србије, господин Томислав Николић, неће хтјети да исправи нагомилане неправде везане уз Слободана Милошевића и његову породицу. Али, у крајњем, тиме се неће умањити историјски значај ових догађаја, већ ће се само показати достојност оних који, након Слободана Милошевића, заузимају највећи државни положај.
Неправда која је нанешена породици Слободана Милошевића, посебно након његове смрти, потпуно је незаконита, испод било којег нивоа морала и части и апсолутно и сурово непотребна. Она траје и до дана данашњег. Пристојан човјек, чак и када за њу није ништа крив, овим поводом мора да осјети стид.
На крају, волио бих да ову књигу прочитају и поменута господа предсједници, иако сам сигуран да они то неће урадити. Не само да би се, коначно, обавијестили како је то било. Независно од тога и броја читалаца, ова књига лансира неизговорену клетву која ће обиљежити остатак живота многих, а посебно оних који су сматрали да се, зарад очувања свог положаја и привилегија, може лоптати туђом главом. Ваља нагласити да Мира Марковић никога не мрзи и пише да је свима опростила. Али, независно од тога, чињенице постоје и оптужују.
На Балкану су и даље, свуда а посебно у политици, љубав и мржња, успон и пад, врх и дно веома, веома близу. Ближе него што многи мисле.
In primo luogo, non è vero che tutti ci odiano. Non è vero che tutto il mondo, e neanche la maggior parte, nutre avversione per il popolo serbo. Ho l’impressione che nemmeno i tedeschi, da noi considerati come il nostro nemico numero uno nel XX secolo, abbiano un atteggiamento negativo verso l’insieme della nazione serba. In secondo luogo, dobbiamo cercare di vedere in che misura siamo noi stessi responsabili di questa brutta immagine. La cattiva fama acquistata dalla Serbia non è tutta colpa nostra; ma certo il biasimo ricade in parte su di noi.
Il «mondo» ci ritiene colpevoli della pulizia etnica operata dai serbi bosniaci a danno dei musulmani. Noi neghiamo ogni responsabilità. Perché, allora, reagiamo in modo così apatico alle brutali dichiarazioni del vicepresidente della Repubblica serba, il nuovo Stato serbo, invocanti una pulizia etnica nella ex Bosnia-Erzegovina?
Queste dichiarazioni naziste avrebbero dovuto suscitare qui in Serbia un’ondata di proteste, da parte della destra e della sinistra, del governo e dell’opposizione, da parte di tutti. Invece le proteste sono state fiacche. Dai comunisti non si è udita una sillaba; i socialisti si sono limitati a borbottare qualcosa in un breve e anemico comunicato stampa del vicepresidente del partito; qualche protesta è venuta dai democratici, ma tutte sono state sovrastate da altre proteste che al momento ci toccano più da vicino e sono quindi considerate più importanti.
Ho parlato con molta gente di questo episodio; e tutti all’unanimità hanno convenuto sul carattere brutale, fascista e nazista di tali dichiarazioni. Ho tuttavia l’impressione che molti sottovalutino il pericolo che qui da noi si cada in preda al fascismo. Pensano che nel nostro paese una cosa simile non potrebbe mai accadere, che i discorsi fascisti e nazisti non vanno presi sul serio perché chi li fa non merita di essere preso sul serio. Forse è vero che il fascismo non metterà mai radici in Serbia o tra i serbi nostri vicini. Eppure io personalmente ritengo che il minimo sintomo di fascismo sia motivo di preoccupazione e meriti una risposta vigorosa. Meglio reagire con troppa forza che in modo fiacco e incerto; meglio troppo presto che troppo tardi.
Temo, ogni giorno di più, che il popolo serbo confidi troppo nello spirito espresso da Branko Radičević in Kolo, poema umanistico sulla fratellanza di tutte le nazioni slavo-meridionali, esaltante una vita in comune. Temo che il popolo serbo sia troppo convinto e compiaciuto della propria nobiltà d’animo per riconoscere che nel suo seno si annida la vipera dell’odio per altre nazioni e di un potenziale fascismo.
Il tempo ci saprà dire, e non in un futuro remoto. I fatti mi daranno ragione.
