Informazione
"Vecernji list" - www.vecernji-list.hr
http://www.vecernji-list.hr/newsroom/culture/741414/
index.do;jsessionid=59074CDF3C5CC0A9F581B1F131A7EC08.1
Kultura
16.02.2007 22:33
KRLEŽA O STEPINCU
Novi dokaz o nesnošljivosti ljevičara i nadbiskupa
Autor Mirjana Jurišić
Kad smo krenuli u potragu za kakvim i danas aktualnim, provokativnim
i privlačnim tekstom u Krležinoj rukopisnoj ostavštini koji bi bio
vrijedan objavljivanja, nismo niti slutili da ćemo naletjeti na
istinsku polemičnu bombu!
Nedug, ali ubojit, rukom i strojopisom zabilježen, dosad nikad
tiskan članak metaforički sudara dva velikana novije hrvatske
povijesti i kulture: Miroslava Krležu i Alojzija Stepinca. Objaviti
pak taj tekst istrgnut iz njegova povijesnog konteksta ne bi bilo
pravedno ni prema autoru ni prema osobi koju oštro komentira. Upomoć
smo stoga pozvali za temu kompetentne ljude: teologa prof. dr.
Adalberta Rebića, krležologa mr. Velimira Viskovića i povjesničara
dr. Miroslava Akmadžu koji svojim tumačenjima Krležine i
Stepinčeve osobnosti, opusa i svjetonazora današnjoj objavi
davnašnjega teksta daju nuždan okvir.
– Krležin tekst o Stepincu – misli V. Visković – nastao je,
očito, u trenutku kad se kompliciraju odnosi između jugoslavenskih
komunističkih vlasti i Stepinca. Međutim, nadbiskup još nije bio
uhićen pa po tome možemo pretpostaviti da je Krležin tekst pisan u
prvoj polovici 1946. Bilo bi zanimljivo ustanoviti u koju je svrhu
pisan taj svojevrsni Stepinčev psihoportret. Krležinoj se
negativnoj, čak sarkastičnoj, ocjeni Stepinčevih intelektualnih i
teoloških sposobnosti, pa i ljudskih osobina, ma koliko danas
zvučala oštro, sarkastično i neprimjereno, dobri poznavatelji
međuratnih i ratnih političkih prilika neće čuditi jer
nesnošljivost hrvatskih ljevičara, pa i liberala, s jedne strane, i
Stepinca s druge bila je velika (a da je bila obostrana, pokazuju i
Stepinčevi dnevnički zapisi). Najvjerojatnije je Krležin tekst
nastao u sklopu njegovih dnevničkih zapisa – pretpostavlja Visković.
Točno predviđanje
– Krležin tekst – kaže dr. Akmadža – uglavnom je u skladu s
tadašnjim političkim stavovima komunističkog režima te time i s
vremenom u kojem je nastao, a dijelom i pod utjecajem Krležina
animoziteta prema Crkvi uopće. Stavovi izneseni u tekstu uglavnom
nemaju veze s činjenicama, što će pokazati i kasniji razvoj
događaja, izuzevši točno predviđanje o suđenju. Da je Stepinac
Vatikanu bio neprikladan, papa ga je u svakom trenutku mogao
imenovati na neku dužnost izvan Jugoslavije, što bi i Titu odgovaralo.
Uostalom, Stepinčevo “miješanje” u politiku, ako se to može
uopće tako nazvati, nije se nimalo razlikovalo od “miješanja” u
politiku pape Pija XII. Tvrdnje da je kralj zaslužan za Stepinčevo
imenovanje nadbiskupom provlače se kroz sve komunističke
promidžbene pamflete, a cilj im je da se Stepinac ocrni među
hrvatskim katoličkim pukom. Te tvrdnje ne stoje. S obzirom na to da
se imenovanje Stepinca vremenski podudara s događajima vezanim uz
konkordat, to je moglo utjecati na papinu odluku da imenuje osobu
koja će odgovarati i Beogradu.
Međutim, sigurno je bilo još svećenika koji su mogli ispunjavati
isti uvjet. Najznačajniji protukandidat Stepincu za mjesto nadbiskupa
bio je Svetozar Ritig, koji će poslije, kao ministar u komunističkoj
vladi, i te kako utjecati na stvaranje onakve slike o Stepincu kakvu
je imao i Krleža. Ili je Krleža informacije dobivao jednostrano od
osoba nesklonih Crkvi ili je njegov animozitet prema Crkvi bio toliki
da je prevladao u njegovim stavovima. No, ovdje je riječ samo o
jednom manjem tekstu napisanom u posebnim političkim okolnostima te
me ne bi iznenadilo kad bi se pokazalo da je u kasnijem razdoblju
Krleža došao do drukčijih spoznaja – smatra dr. Akmadža.
A kakav je bio stav komunističke vlasti neposredno nakon Drugog
svjetskog rata prema Katoličkoj crkvi?
– Komunistički režim – odgovara dr. Akmadža – htio je
umanjiti utjecaj Vatikana na crkvenu vlast u Jugoslaviji te Katoličku
crkvu, kao jedinog mogućeg oponenta u okolnostima jednopartijskog
sustava, staviti pod nadzor države. Zbog toga se sustavno radilo na
razbijanju jedinstva u Katoličkoj crkvi, posebice osnivanjem
staleških svećeničkih udruženja koja su činili tzv. narodni
svećenici u cilju stvaranja “narodne crkve” po uzoru na Kinu.
Dr. Rebića upitali smo piše li Krleža vrlo negativno o Stepincu
samo u ovom konkretnom tekstu ili je to bio njegov opći stav prema
zagrebačkom nadbiskupu.
Militantan i polemičan
– Ovaj je tekst – kaže dr. Rebić – sasvim u skladu s onim što
je Krleža i inače pisao o katoličkim klericima, prema kojima je
imao militantan i polemičan odnos. Gdje je uzrok tome u Krležinu
životu, teško je znati. To zna samo Bog s kojim se on inače često
žustro prepirao i za mnoga ga zla optuživao. Krležin je tekst o
kardinalu Stepincu nastao neposredno poslije rata, kad je na ovim
prostorima komunistički režim grmio i sijevao protiv Katoličke
crkve, kad su komunisti ubijali, klali, palili... U tom žalosnom
vremenskom kontekstu i Krleža se osvrnuo na Stepinca. Bilo bi
potrebno istraživati je li on išta izjavio ili napisao o
zagrebačkom nadbiskupu u vrijeme rata, kada su mnogi partizani u
šumama hvalili Stepinca jer se jedini on usudio okomiti na sve koji
su zlo činili protiv čovječnosti, i na njemačke naciste, i na
hrvatske ustaše, i na jugokomuniste. U to vrijeme Krleža je
slobodno šetao po Zagrebu i nije mu se ništa dogodilo premda se
znalo da je “lijevi”.
Osim izrazito diskvalificirajućeg tona prema Stepincu, ima li u
tekstu činjeničnih pogrešaka?
– Krležin je osvrt na Stepinca jednostran – drži dr. Rebić –
a sadrži i netočnosti. Njegova je prosudba Stepinčeva karaktera
površna. Krleža ima pravo kad piše da je Stepinac bio “po svome
značaju i inteligenciji čovjek jake volje, ambiciozan”. Međutim,
nema pravo kad tvrdi da je Stepinac bio “slab psiholog, nenadaren u
odabiranju svojih suradnika, jednostran i fanatički ograničen”.
Stepinac je imao oko sebe i dobre svećenike (npr. dr. Nikola Borić,
Vilko Cecelja), i obrazovane svećenike (dr. Stjepan Lacković). A
točno je da je bilo u Stepinčevo vrijeme i takvih svećenika koji su
se morali baviti ekonomskim stvarima. U vrijeme rata Katolička je
crkva kroz Caritas, koji je utemeljio Stepinac, hranila tisuće i
tisuće siromašnih, prognanih, opljačkanih ljudi bez obzira na
njihovu nacionalnost, vjeru ili boju kože.
Zatim, posve je pogrješna Krležina prosudba da je Stepinac “živio
potpuno odvojen od klera”. Naprotiv, Stepinac je bio jako povezan sa
svojim klerom. Po župama je razmjestio i slovenske svećenike koje su
njemački nacisti protjerali iz Štajerske i posjećivao ih. Krleža
nema pravo ni kad tvrdi da je i za Vatikan bio Stepinac “nepodesan
već godinama”. Naprotiv, Stepinac je uživao velik ugled u
Vatikanu. To osobno znam od p. Leibera, koji je u vrijeme rata bio u
Rimu u službi pape Pija XII., a za mojega studija u Rimu imao sobicu
do moje. Govorio mi je: “Stepinac je bio prorok: on je ispravno
prosuđivao situaciju u svojoj zemlji i Sv. Stolici davao korektne,
točne, objektivne i proročke prosudbe koje su za Sv. Stolicu bile
važan smjerokaz.” Zar bi isti papa Pio XII. imenovao Stepinca
kardinalom da ga je “godinama smatrao nepodesnim za nadbiskupsko
mjesto”? Istina je da je Stepinac bio povučen, duhovno prožet,
mistik. Krleža strašno griješi i kad tvrdi za Stepinca “da je bio
teolog manji od ništice...”.
Naprotiv, Stepinac je završio filozofsko-teološke studije na
Gregorijani u Rimu i pisao teološke knjige. Što se tiče
“fanatizma, ovacija, gomila”, reći ću vam da je u katedrali
jednom zgodom, kad mu je narod zapljeskao, prosvjedovao i zamolio
vjernike da mu ne plješću u crkvi jer “se u crkvi plješće jedino
Bogu, a nikako čovjeku”. Stepinac je bio ponizan, skroman,
jednostavan čovjek, ali je bio i samosvjestan i gotovo fanatički
svjestan svoje odgovornosti za svoj narod i za Katoličku crkvu u
Hrvata. Dok je jedan nadbiskup iz Sarajeva pobjegao iz domovine,
Stepinac je ostao rekavši: “Ja ostajem sa svojim narodom do kraja!”
Uostalom, je li Krleža ikada za vrijeme rata javno prosvjedovao
protiv nacističkog, fašističkog i ustaškog režima, kao što je to
javno, jasno i razgovijetno učinio Stepinac u zagrebačkoj katedrali,
Mariji Bistrici i drugdje? Da, Krleža bi možda Stepinca u zvijezde
kovao da nije Stepinac poslije rata prosvjedovao i protiv zločina
koje su činili komunisti protiv svojega naroda, i protiv ostatka
Židova i mnogih pravoslavnih Srba. Vrijeme je pokazalo i dokazalo da
je Krleža u prosudbi nadbiskupa Stepinca imao gotovo posve krivo –
uvjeren je dr. Rebić.
Može li se reći da je Krležin odnos prema religiji (odnosno
konkretno Katoličkoj crkvi) jednoznačno ateistički, antiklerikalan
ili je taj odnos ambivalentan, složen, višeznačan?
– Istini za volju – tumači dr. Rebić – taj je odnos bio vrlo
složen i teško ga je u nekoliko rečenica objektivno izložiti.
Rekao bih da je Krležin odnos prema religiji bio religiozno
ateistički, klerikalno antiklerikalan, ministrantski odan
komunističkom režimu...
http://www.vecernji-list.hr/newsroom/culture/741414/
index.do;jsessionid=59074CDF3C5CC0A9F581B1F131A7EC08.1
Kultura
16.02.2007 22:33
KRLEŽA O STEPINCU
Novi dokaz o nesnošljivosti ljevičara i nadbiskupa
Autor Mirjana Jurišić
Kad smo krenuli u potragu za kakvim i danas aktualnim, provokativnim
i privlačnim tekstom u Krležinoj rukopisnoj ostavštini koji bi bio
vrijedan objavljivanja, nismo niti slutili da ćemo naletjeti na
istinsku polemičnu bombu!
Nedug, ali ubojit, rukom i strojopisom zabilježen, dosad nikad
tiskan članak metaforički sudara dva velikana novije hrvatske
povijesti i kulture: Miroslava Krležu i Alojzija Stepinca. Objaviti
pak taj tekst istrgnut iz njegova povijesnog konteksta ne bi bilo
pravedno ni prema autoru ni prema osobi koju oštro komentira. Upomoć
smo stoga pozvali za temu kompetentne ljude: teologa prof. dr.
Adalberta Rebića, krležologa mr. Velimira Viskovića i povjesničara
dr. Miroslava Akmadžu koji svojim tumačenjima Krležine i
Stepinčeve osobnosti, opusa i svjetonazora današnjoj objavi
davnašnjega teksta daju nuždan okvir.
– Krležin tekst o Stepincu – misli V. Visković – nastao je,
očito, u trenutku kad se kompliciraju odnosi između jugoslavenskih
komunističkih vlasti i Stepinca. Međutim, nadbiskup još nije bio
uhićen pa po tome možemo pretpostaviti da je Krležin tekst pisan u
prvoj polovici 1946. Bilo bi zanimljivo ustanoviti u koju je svrhu
pisan taj svojevrsni Stepinčev psihoportret. Krležinoj se
negativnoj, čak sarkastičnoj, ocjeni Stepinčevih intelektualnih i
teoloških sposobnosti, pa i ljudskih osobina, ma koliko danas
zvučala oštro, sarkastično i neprimjereno, dobri poznavatelji
međuratnih i ratnih političkih prilika neće čuditi jer
nesnošljivost hrvatskih ljevičara, pa i liberala, s jedne strane, i
Stepinca s druge bila je velika (a da je bila obostrana, pokazuju i
Stepinčevi dnevnički zapisi). Najvjerojatnije je Krležin tekst
nastao u sklopu njegovih dnevničkih zapisa – pretpostavlja Visković.
Točno predviđanje
– Krležin tekst – kaže dr. Akmadža – uglavnom je u skladu s
tadašnjim političkim stavovima komunističkog režima te time i s
vremenom u kojem je nastao, a dijelom i pod utjecajem Krležina
animoziteta prema Crkvi uopće. Stavovi izneseni u tekstu uglavnom
nemaju veze s činjenicama, što će pokazati i kasniji razvoj
događaja, izuzevši točno predviđanje o suđenju. Da je Stepinac
Vatikanu bio neprikladan, papa ga je u svakom trenutku mogao
imenovati na neku dužnost izvan Jugoslavije, što bi i Titu odgovaralo.
Uostalom, Stepinčevo “miješanje” u politiku, ako se to može
uopće tako nazvati, nije se nimalo razlikovalo od “miješanja” u
politiku pape Pija XII. Tvrdnje da je kralj zaslužan za Stepinčevo
imenovanje nadbiskupom provlače se kroz sve komunističke
promidžbene pamflete, a cilj im je da se Stepinac ocrni među
hrvatskim katoličkim pukom. Te tvrdnje ne stoje. S obzirom na to da
se imenovanje Stepinca vremenski podudara s događajima vezanim uz
konkordat, to je moglo utjecati na papinu odluku da imenuje osobu
koja će odgovarati i Beogradu.
Međutim, sigurno je bilo još svećenika koji su mogli ispunjavati
isti uvjet. Najznačajniji protukandidat Stepincu za mjesto nadbiskupa
bio je Svetozar Ritig, koji će poslije, kao ministar u komunističkoj
vladi, i te kako utjecati na stvaranje onakve slike o Stepincu kakvu
je imao i Krleža. Ili je Krleža informacije dobivao jednostrano od
osoba nesklonih Crkvi ili je njegov animozitet prema Crkvi bio toliki
da je prevladao u njegovim stavovima. No, ovdje je riječ samo o
jednom manjem tekstu napisanom u posebnim političkim okolnostima te
me ne bi iznenadilo kad bi se pokazalo da je u kasnijem razdoblju
Krleža došao do drukčijih spoznaja – smatra dr. Akmadža.
A kakav je bio stav komunističke vlasti neposredno nakon Drugog
svjetskog rata prema Katoličkoj crkvi?
– Komunistički režim – odgovara dr. Akmadža – htio je
umanjiti utjecaj Vatikana na crkvenu vlast u Jugoslaviji te Katoličku
crkvu, kao jedinog mogućeg oponenta u okolnostima jednopartijskog
sustava, staviti pod nadzor države. Zbog toga se sustavno radilo na
razbijanju jedinstva u Katoličkoj crkvi, posebice osnivanjem
staleških svećeničkih udruženja koja su činili tzv. narodni
svećenici u cilju stvaranja “narodne crkve” po uzoru na Kinu.
Dr. Rebića upitali smo piše li Krleža vrlo negativno o Stepincu
samo u ovom konkretnom tekstu ili je to bio njegov opći stav prema
zagrebačkom nadbiskupu.
Militantan i polemičan
– Ovaj je tekst – kaže dr. Rebić – sasvim u skladu s onim što
je Krleža i inače pisao o katoličkim klericima, prema kojima je
imao militantan i polemičan odnos. Gdje je uzrok tome u Krležinu
životu, teško je znati. To zna samo Bog s kojim se on inače često
žustro prepirao i za mnoga ga zla optuživao. Krležin je tekst o
kardinalu Stepincu nastao neposredno poslije rata, kad je na ovim
prostorima komunistički režim grmio i sijevao protiv Katoličke
crkve, kad su komunisti ubijali, klali, palili... U tom žalosnom
vremenskom kontekstu i Krleža se osvrnuo na Stepinca. Bilo bi
potrebno istraživati je li on išta izjavio ili napisao o
zagrebačkom nadbiskupu u vrijeme rata, kada su mnogi partizani u
šumama hvalili Stepinca jer se jedini on usudio okomiti na sve koji
su zlo činili protiv čovječnosti, i na njemačke naciste, i na
hrvatske ustaše, i na jugokomuniste. U to vrijeme Krleža je
slobodno šetao po Zagrebu i nije mu se ništa dogodilo premda se
znalo da je “lijevi”.
Osim izrazito diskvalificirajućeg tona prema Stepincu, ima li u
tekstu činjeničnih pogrešaka?
– Krležin je osvrt na Stepinca jednostran – drži dr. Rebić –
a sadrži i netočnosti. Njegova je prosudba Stepinčeva karaktera
površna. Krleža ima pravo kad piše da je Stepinac bio “po svome
značaju i inteligenciji čovjek jake volje, ambiciozan”. Međutim,
nema pravo kad tvrdi da je Stepinac bio “slab psiholog, nenadaren u
odabiranju svojih suradnika, jednostran i fanatički ograničen”.
Stepinac je imao oko sebe i dobre svećenike (npr. dr. Nikola Borić,
Vilko Cecelja), i obrazovane svećenike (dr. Stjepan Lacković). A
točno je da je bilo u Stepinčevo vrijeme i takvih svećenika koji su
se morali baviti ekonomskim stvarima. U vrijeme rata Katolička je
crkva kroz Caritas, koji je utemeljio Stepinac, hranila tisuće i
tisuće siromašnih, prognanih, opljačkanih ljudi bez obzira na
njihovu nacionalnost, vjeru ili boju kože.
Zatim, posve je pogrješna Krležina prosudba da je Stepinac “živio
potpuno odvojen od klera”. Naprotiv, Stepinac je bio jako povezan sa
svojim klerom. Po župama je razmjestio i slovenske svećenike koje su
njemački nacisti protjerali iz Štajerske i posjećivao ih. Krleža
nema pravo ni kad tvrdi da je i za Vatikan bio Stepinac “nepodesan
već godinama”. Naprotiv, Stepinac je uživao velik ugled u
Vatikanu. To osobno znam od p. Leibera, koji je u vrijeme rata bio u
Rimu u službi pape Pija XII., a za mojega studija u Rimu imao sobicu
do moje. Govorio mi je: “Stepinac je bio prorok: on je ispravno
prosuđivao situaciju u svojoj zemlji i Sv. Stolici davao korektne,
točne, objektivne i proročke prosudbe koje su za Sv. Stolicu bile
važan smjerokaz.” Zar bi isti papa Pio XII. imenovao Stepinca
kardinalom da ga je “godinama smatrao nepodesnim za nadbiskupsko
mjesto”? Istina je da je Stepinac bio povučen, duhovno prožet,
mistik. Krleža strašno griješi i kad tvrdi za Stepinca “da je bio
teolog manji od ništice...”.
Naprotiv, Stepinac je završio filozofsko-teološke studije na
Gregorijani u Rimu i pisao teološke knjige. Što se tiče
“fanatizma, ovacija, gomila”, reći ću vam da je u katedrali
jednom zgodom, kad mu je narod zapljeskao, prosvjedovao i zamolio
vjernike da mu ne plješću u crkvi jer “se u crkvi plješće jedino
Bogu, a nikako čovjeku”. Stepinac je bio ponizan, skroman,
jednostavan čovjek, ali je bio i samosvjestan i gotovo fanatički
svjestan svoje odgovornosti za svoj narod i za Katoličku crkvu u
Hrvata. Dok je jedan nadbiskup iz Sarajeva pobjegao iz domovine,
Stepinac je ostao rekavši: “Ja ostajem sa svojim narodom do kraja!”
Uostalom, je li Krleža ikada za vrijeme rata javno prosvjedovao
protiv nacističkog, fašističkog i ustaškog režima, kao što je to
javno, jasno i razgovijetno učinio Stepinac u zagrebačkoj katedrali,
Mariji Bistrici i drugdje? Da, Krleža bi možda Stepinca u zvijezde
kovao da nije Stepinac poslije rata prosvjedovao i protiv zločina
koje su činili komunisti protiv svojega naroda, i protiv ostatka
Židova i mnogih pravoslavnih Srba. Vrijeme je pokazalo i dokazalo da
je Krleža u prosudbi nadbiskupa Stepinca imao gotovo posve krivo –
uvjeren je dr. Rebić.
Može li se reći da je Krležin odnos prema religiji (odnosno
konkretno Katoličkoj crkvi) jednoznačno ateistički, antiklerikalan
ili je taj odnos ambivalentan, složen, višeznačan?
– Istini za volju – tumači dr. Rebić – taj je odnos bio vrlo
složen i teško ga je u nekoliko rečenica objektivno izložiti.
Rekao bih da je Krležin odnos prema religiji bio religiozno
ateistički, klerikalno antiklerikalan, ministrantski odan
komunističkom režimu...
COMUNICATO STAMPA
del Comitato antifascista di Parma per la verità sulla "vicenda foibe"
sulla manifestazione dell'11 febbraio presso la Camera di Commercio di
Parma
Per iniziativa del «Comitato antifascista di Parma per la verità sulla
"vicenda foibe"» si è tenuta domenica scorsa la manifestazione
alternativa alla celebrazione ufficiale della data del 10 febbraio, da
tre anni «Giornata del ricordo delle foibe e dell'esodo degli italiani
dalla Venezia Giulia e dall'Istria».
La contromanifestazione è iniziata con la proiezione nel primo
pomeriggio di Fascist Legacy (l'eredità fascista), filmato prodotto
dalla BBC e mai trasmesso in Italia dalla RAI TV, che documenta i
crimini commessi dall'Italia fascista in Africa e in Jugoslavia.
Fascist Legacy ha richiamato un pubblico attento e numeroso che ha
gremito la "sala aurea" della Camera di Commercio di Parma in cui si è
svolta l'iniziativa. Anche mediante testimonianze e interventi di
studiosi e storici in prevalenza dell'ex Jugoslavia, inglesi e
americani, il filmato ha portato alla luce i crimini di guerra
(fucilazioni e massacri dei civili, deportazione e internamento della
popolazione in campi di concentramento, confisca dei beni, saccheggi,
distruzione di interi villaggi) compiuti in Jugoslavia dall'esercito
italiano al comando del re e di Mussolini. Crimini dei quali la
Commissione per i crimini di guerra delle Nazioni Unite ha dichiarato
responsabili circa 750 italiani, nessuno dei quali però è mai stato
estradato nel Paese vittima delle azioni criminali (nonostante le
richieste di estradizione da questo avanzate) e neppure ha mai avuto
alcun processo, nemmeno in Italia.
Umberto Lorenzoni, partigiano e Presidente dell'A.N.P.I. di Treviso,
aprendo la conferenza, presieduta da Roberto Spocci dell'Associazione
Culturale «Dalla parte del torto» di Parma, ha tracciato un quadro
preciso e completo del fascismo e della dittatura fascista in Istria,
a cominciare dalle azioni squadriste e dal discorso razzista e
aggressivo tenuto da Mussolini a Pola il 20 settembre 1920, la prima,
vera, causa del conflitto e dell'odio popolare nei confronti
dell'Italia fascista da parte delle popolazioni slave le quali non
avevano mosso violenze e minacce contro alcuno. Così durante il
ventennio il fascismo impone per le popolazioni croate e slovene
presenti in Italia la proibizione della lingua slava, la chiusura
delle proprie scuole, amministrazioni locali e associazioni, il
boicottaggio del culto, il cambiamento di cognomi e toponimi, allo
scopo di eliminare identità nazionali e culturali e di realizzare
l'"italianizzazione". Con l'aggressione alla Jugoslavia iniziata nel
marzo '41 e la successiva occupazione quasi 200mila sono i civili
fucilati dai plotoni di esecuzione italiani, più di 100mila i
rinchiusi nei campi di concentramento italiani in Jugoslavia, 11.600 i
morti in tali campi. Questo è stato veramente un tentativo programmato
di pulizia etnica, non quella, ha affermato Lorenzoni, di cui ha
parlato il Presidente della Repubblica Napolitano. La reazione dei
partigiani jugoslavi non si può definire come operazione di pulizia
etnica non foss'altro perché il numero delle vittime italiane ai cui
parenti lo stesso Napolitano il 10 febbraio ha consegnato un
riconoscimento è stato di trenta. Avviandosi a concludere, Lorenzoni
ha rivolto un caldo invito all'A.N.P.I. di Parma - che non aveva
aderito alla manifestazione - affinché partecipi a iniziative di
questo tipo, che vedono l'A.N.P.I. di tante altre località d'Italia
impegnata in prima fila.
Dopo una breve recita di Cecilia Salvini che ha letto alcune lettere
di condannati a morte della Resistenza italiana e della Resistenza
jugoslava, è intervenuta Alessandra Kersevan, storica e direttrice
della collana «Resistenzastorica» della casa editrice KappaVu, per
trattare specificatamente il tema delle foibe. Kersevan ha
innanzitutto ridimensionato il fenomeno nel suo aspetto quantitativo
rispetto alle cifre che vengono correntemente date. Circa 500,
complessivamente, sono state le vittime delle foibe, concentrate nei
periodi settembre/ottobre '43 e maggio '45. E, quanto alla loro
identità, si è trattato in gran parte di militari, forze dell'ordine,
funzionari dell'amministrazione dell'Italia fascista occupante la
Jugoslavia. In particolare la foiba di Basovizza, assurta a simbolo di
tutte le foibe e eretta a monumento nazionale, è un falso storico: da
essa sono state rinvenute le spoglie di non più di dieci militari
tedeschi. Senza negare l'esistenza di fatti tragici, la reazione si
configura più come giustizia sommaria da parte di partigiani jugoslavi
che non come operazione organizzata e programmata dall'alto del
vertice titino. Kersevan inoltre ha annunciato un lavoro accurato di
(contro)indagine storica diretta ad accertare la precisa posizione, il
ruolo avuto, l'identità, di ciascuna delle trenta persone ricordate
dal Presidente Napolitano.
Infine Sandi Volk, storico e ricercatore presso la Biblioteca
nazionale slovena di Trieste, si è soffermato sulla questione
dell'esodo italiano dalle terre istriane e dalmate, rilevando che il
fenomeno è più contenuto di quanto si vuol far credere (non 350mila ma
circa 200mila persone), molto diluito nel tempo (già dal 1943 e fino
al '54, e successivi), e causato da una serie di motivazioni
differenti. Fra queste Volk ha indicato, soprattutto, la perdita, con
l'avvento della nuova Repubblica jugoslava, di posizioni di privilegio
per strati della borghesia italiana e di ceti medi in precedenza
occupati nei settori del pubblico impiego, con particolare riferimento
a quella parte di italiani che là erano immigrati dopo il 1918, e la
particolare arretratezza economica dell'Istria (regione più povera di
quasi tutte le regioni italiane), per quanto riguarda invece piccoli
contadini, categorie operaie e altri ceti popolari.
p. il Comitato
il coordinatore
Giovanni Caggiati
--- In JUGOINFO, "Coord. Naz. per la Jugoslavia" ha scritto:
https://www.cnj.it/INIZIATIVE/parma110207.htm
Parma, domenica 11 febbraio 2007
"Sala Aurea" della Camera di Commercio
Via Verdi 2
il Comitato antifascista di Parma per la verità sulla "vicenda foibe"
organizza:
FOIBE E FASCISMO
iniziativa di controinformazione in occasione della "Giornata del
ricordo
delle foibe e dell'esodo degli italiani dalla Venezia Giulia e
dall'Istria"
ore 15
proiezione di "Fascist Legacy"
ore 17
conferenza-dibattito con
Umberto Lorenzoni - presidente dell'ANPI di Treviso
Alessandra Kersevan - storica, Edizioni KappaVu
Sandi Volk - storico, ricercatore alla Biblioteca nazionale slovena
di Trieste
(Sulle passate iniziative del
Comitato antifascista di Parma per la verità sulla "vicenda foibe"
si veda: https://www.cnj.it/INIZIATIVE/parmaprile06.htm )
--- Fine messaggio inoltrato ---
del Comitato antifascista di Parma per la verità sulla "vicenda foibe"
sulla manifestazione dell'11 febbraio presso la Camera di Commercio di
Parma
Per iniziativa del «Comitato antifascista di Parma per la verità sulla
"vicenda foibe"» si è tenuta domenica scorsa la manifestazione
alternativa alla celebrazione ufficiale della data del 10 febbraio, da
tre anni «Giornata del ricordo delle foibe e dell'esodo degli italiani
dalla Venezia Giulia e dall'Istria».
La contromanifestazione è iniziata con la proiezione nel primo
pomeriggio di Fascist Legacy (l'eredità fascista), filmato prodotto
dalla BBC e mai trasmesso in Italia dalla RAI TV, che documenta i
crimini commessi dall'Italia fascista in Africa e in Jugoslavia.
Fascist Legacy ha richiamato un pubblico attento e numeroso che ha
gremito la "sala aurea" della Camera di Commercio di Parma in cui si è
svolta l'iniziativa. Anche mediante testimonianze e interventi di
studiosi e storici in prevalenza dell'ex Jugoslavia, inglesi e
americani, il filmato ha portato alla luce i crimini di guerra
(fucilazioni e massacri dei civili, deportazione e internamento della
popolazione in campi di concentramento, confisca dei beni, saccheggi,
distruzione di interi villaggi) compiuti in Jugoslavia dall'esercito
italiano al comando del re e di Mussolini. Crimini dei quali la
Commissione per i crimini di guerra delle Nazioni Unite ha dichiarato
responsabili circa 750 italiani, nessuno dei quali però è mai stato
estradato nel Paese vittima delle azioni criminali (nonostante le
richieste di estradizione da questo avanzate) e neppure ha mai avuto
alcun processo, nemmeno in Italia.
Umberto Lorenzoni, partigiano e Presidente dell'A.N.P.I. di Treviso,
aprendo la conferenza, presieduta da Roberto Spocci dell'Associazione
Culturale «Dalla parte del torto» di Parma, ha tracciato un quadro
preciso e completo del fascismo e della dittatura fascista in Istria,
a cominciare dalle azioni squadriste e dal discorso razzista e
aggressivo tenuto da Mussolini a Pola il 20 settembre 1920, la prima,
vera, causa del conflitto e dell'odio popolare nei confronti
dell'Italia fascista da parte delle popolazioni slave le quali non
avevano mosso violenze e minacce contro alcuno. Così durante il
ventennio il fascismo impone per le popolazioni croate e slovene
presenti in Italia la proibizione della lingua slava, la chiusura
delle proprie scuole, amministrazioni locali e associazioni, il
boicottaggio del culto, il cambiamento di cognomi e toponimi, allo
scopo di eliminare identità nazionali e culturali e di realizzare
l'"italianizzazione". Con l'aggressione alla Jugoslavia iniziata nel
marzo '41 e la successiva occupazione quasi 200mila sono i civili
fucilati dai plotoni di esecuzione italiani, più di 100mila i
rinchiusi nei campi di concentramento italiani in Jugoslavia, 11.600 i
morti in tali campi. Questo è stato veramente un tentativo programmato
di pulizia etnica, non quella, ha affermato Lorenzoni, di cui ha
parlato il Presidente della Repubblica Napolitano. La reazione dei
partigiani jugoslavi non si può definire come operazione di pulizia
etnica non foss'altro perché il numero delle vittime italiane ai cui
parenti lo stesso Napolitano il 10 febbraio ha consegnato un
riconoscimento è stato di trenta. Avviandosi a concludere, Lorenzoni
ha rivolto un caldo invito all'A.N.P.I. di Parma - che non aveva
aderito alla manifestazione - affinché partecipi a iniziative di
questo tipo, che vedono l'A.N.P.I. di tante altre località d'Italia
impegnata in prima fila.
Dopo una breve recita di Cecilia Salvini che ha letto alcune lettere
di condannati a morte della Resistenza italiana e della Resistenza
jugoslava, è intervenuta Alessandra Kersevan, storica e direttrice
della collana «Resistenzastorica» della casa editrice KappaVu, per
trattare specificatamente il tema delle foibe. Kersevan ha
innanzitutto ridimensionato il fenomeno nel suo aspetto quantitativo
rispetto alle cifre che vengono correntemente date. Circa 500,
complessivamente, sono state le vittime delle foibe, concentrate nei
periodi settembre/ottobre '43 e maggio '45. E, quanto alla loro
identità, si è trattato in gran parte di militari, forze dell'ordine,
funzionari dell'amministrazione dell'Italia fascista occupante la
Jugoslavia. In particolare la foiba di Basovizza, assurta a simbolo di
tutte le foibe e eretta a monumento nazionale, è un falso storico: da
essa sono state rinvenute le spoglie di non più di dieci militari
tedeschi. Senza negare l'esistenza di fatti tragici, la reazione si
configura più come giustizia sommaria da parte di partigiani jugoslavi
che non come operazione organizzata e programmata dall'alto del
vertice titino. Kersevan inoltre ha annunciato un lavoro accurato di
(contro)indagine storica diretta ad accertare la precisa posizione, il
ruolo avuto, l'identità, di ciascuna delle trenta persone ricordate
dal Presidente Napolitano.
Infine Sandi Volk, storico e ricercatore presso la Biblioteca
nazionale slovena di Trieste, si è soffermato sulla questione
dell'esodo italiano dalle terre istriane e dalmate, rilevando che il
fenomeno è più contenuto di quanto si vuol far credere (non 350mila ma
circa 200mila persone), molto diluito nel tempo (già dal 1943 e fino
al '54, e successivi), e causato da una serie di motivazioni
differenti. Fra queste Volk ha indicato, soprattutto, la perdita, con
l'avvento della nuova Repubblica jugoslava, di posizioni di privilegio
per strati della borghesia italiana e di ceti medi in precedenza
occupati nei settori del pubblico impiego, con particolare riferimento
a quella parte di italiani che là erano immigrati dopo il 1918, e la
particolare arretratezza economica dell'Istria (regione più povera di
quasi tutte le regioni italiane), per quanto riguarda invece piccoli
contadini, categorie operaie e altri ceti popolari.
p. il Comitato
il coordinatore
Giovanni Caggiati
--- In JUGOINFO, "Coord. Naz. per la Jugoslavia" ha scritto:
https://www.cnj.it/INIZIATIVE/parma110207.htm
Parma, domenica 11 febbraio 2007
"Sala Aurea" della Camera di Commercio
Via Verdi 2
il Comitato antifascista di Parma per la verità sulla "vicenda foibe"
organizza:
FOIBE E FASCISMO
iniziativa di controinformazione in occasione della "Giornata del
ricordo
delle foibe e dell'esodo degli italiani dalla Venezia Giulia e
dall'Istria"
ore 15
proiezione di "Fascist Legacy"
ore 17
conferenza-dibattito con
Umberto Lorenzoni - presidente dell'ANPI di Treviso
Alessandra Kersevan - storica, Edizioni KappaVu
Sandi Volk - storico, ricercatore alla Biblioteca nazionale slovena
di Trieste
(Sulle passate iniziative del
Comitato antifascista di Parma per la verità sulla "vicenda foibe"
si veda: https://www.cnj.it/INIZIATIVE/parmaprile06.htm )
--- Fine messaggio inoltrato ---
Živadin Jovanović, Beogradski forum za svet ravnopravnih
Šta posle Martija Ahtisarija? (1)
Neophodni pregovori o suštini, a ne «konsultcije» o detaljima
Pokrajina Kosovo i Metohija nije izgubljena, ni 1999. godine, ni danas. Etničko čišćenje Srba traje vekovima, ono i danas teče uz saglasnost, određenih centara moći pa čak i onih pod amblemom UN. Ali, Pokrajina Kosovo i Metohija nije izgubljena. Da jeste, čemu tolike sednice Saveta bezbednosti, Kontakt grupe, Evropske unije, NATO-a, tolike posete «trojki», ministara, «specijalnih predstavnika», izjava šefova država i vlada najmoćnijih zemalja sveta... Ako su po nekim shvatanjima dogovor Milošević-Ahtisari-Černomirdin, Kumanovski sporazum i rezolucija SB 1244, iz juna 1999. dokazi da je Kosmet predat, ili izgubljen, zašto međunarodni predstavnici ne bi u novim dokumentima koje pripremaju, ponovili takve odredbe o predaji Kosmeta kao što su, na primer, one o suverenitetu i teritorijalnom integritetu Srbije, pravu na vraćanje dogovorenih kontigenata vojske, policije i carine Srbije. Druge da ne pominjemo. To bi trebalo da bude utoliko lakše što su te garancije date Srbiji 1999. kada je na vlasti bi Slobodan Milošević koji je tretiran kao politički neprijatelj, dok ih danas treba samo potvrditi kada su na čelu Srbije politički prijatelji u koje su SAD i NATO dosta investirali.
Nacrt Martija Ahtisarija »Sveobuhvatni predlog za rešenje statusa Kosova» u suštini je tekst o ustrojstvu nove albanske države na delu državne teritorije Srbije i o predaji te teritorije albanskoj nacionalnoj manjini. To, dakle, nije dokumenat koji «utire put», «ili otvara vrata» nezavisnosti Kosova i Metohije, kako govore pojedini domaći i strani političari i «nezavisni» analitičari, već izreka nacrta presude, ultimatuma o oduzimanju Kosova i Metohije od Srbije. To je delo u pokušaju grubog kršenja ustava Ujedinjenih nacija, Ustava Srbije i Završnog dokumenta OEBS-a, radi prekrajanja političke mape dela Evrope. Kao akt koji znači rušenje ustavnog poretka Srbije ne može se tretirati ni kao dobronameran, ni konstruktivan, ni neutralan, najmanje prijateljski.
Ahtisarijev Nacrt je, na žalost, još jedan primer licemerja zapadnih sila prema Srbiji, bez obzira ko njome upravlja. Dok se vlast u Srbiji počev od 2000. neprekidno diči diskontinuitetima i neprekidnim novim počecima, Zapad se drži istih ciljeva i istih metoda. Pomagao je stvaranje, obuku i naoružavanje terorističke OVK, ušao u ratni savez s njima 1999. da bi napadom na Srbiju (SRJ) ubrzao zbacivanje Slobodana Miloševića. (2) Danas, Zapad preko Ahtisarija, Albancima poklanja državu, a Srbima, za uzvrat, nudi obećanje da će samo deo garancije prava koje im je Savet bezbednosti dao pre 8 godina, biti izvršene čim se Ujedinjene nacije (UNMIK i KFOR) povuku sa Kosmeta! Čim stvar u svoje ruke preuzmu «demokratske institucije» nezavisnog Kosova! Ahtisari posebnom odredbom nudi i obavezu odcepljenog Kosmeta da neće imati teritorijalnih pretenzija prema Srbiji (susedima). Kakva kolosalna žrtva Albanaca i uteha Srbiji za otimanje 15% teritorije!
Ahtisarijev Nacrt, ako bi bio nametnut, neizbežno bi vodio novoj destabilizaciji Balkana, otvorio «Pandorinu kutiju» separtizama širom Evrope, Azije i sveta. To bi ujedno ozbiljno komplikovalo odnose unutar EU, izradu zajedničke spoljne i bezbednosne politike, pa i pokušaje oživljavanja propalog Ustava Evropske unije. Izvesno je da bi to produbilo nepoverenje među velikim silama Zapada i Istoka. I tu se, kao i u slučaju Srbije, pokazuje da i nakon promena društvenog sistema na Istoku, strateški ciljevi SAD i NATO-a nisu bitnije izmenjeni: kontrola, ovladavanje prostorima i bogatstvima. Promene sistema i rukovodstava nemaju za cilj širenje demokratije, ljudskih prava i blagostanja, već su korišćene i koriste se samo kao sredstva za uspostavljanje kontrole nad prostorima i bogatstvima.
Ahtisarijev Nacrt ne može se popraviti kozmetičkim promenama, pa ni najboljim amandmanima u delovima o tzv. nestatusnim pitanjima, odnosno, detaljima.
Samo stvaranje uslova za nastavljanje suštinskih pregovora, bez rokova, prejudiciranja i pristrastnosti, bilo posrednika bilo onih koje on «konsultuje», može se doći do kompromisa i trajnog rešenja koje neće biti izvor novih sukoba. Neophodni su istinski pregovori, ne «konsultacije», ili imitacije pregovora. Pozorišta su institucije za dokolicu, a ne za rešavanje problema koji imaju globalne posledice, kao što je to pitanje statusa Kosmeta.
SAD, VB i još neke zemlje Zapada tvrde da rešenje za Kosmet ne bi bilo presedan, već neponovljiv, «unikalni» slučaj. Jasno je da će rešenje za status Kosmeta biti presedan, primer za ugledanje i pozivanje, nezavisno od bilo čijih izjava, ili želja. Za Balkan i za čitav svet, biće neuporedivo bolje da to bude primer principijelnog rešenja, primer poštovanja međunarodnog prava i prestiža Ujedinjenih nacija. Ako bude drugačije, ako rešenje bude nametnuto Srbiji, jasno je da će se upravo pomenute zemlje koje, inače, zastupaju i poštuju presedentni pravni sistem, pozivati na «slučaj Kosovo» u svim sitauacijama kada im odgovara razbijanje određenih zemalja i slabljenje njihove moći (Rusija, Kina, Indija, Mjanmar, na pr.). One će jednako odbijati njegovu primenu kada to nije i njihovom interesu (Gruzija, Turska, Moldavija, na pr.). Selektivni prilaz i dvostruki standardi nisu nepoznati instrumenti tih zemalja u borbi za interese. Zar to nije slučaj i sa agresijom NATO protiv SR Jugoslavije 1999. koja je izvršena bez saglasnosti Saveta bezbednosti, odnosno, kršenjem Povelje UN.
Poznati nemački političar Vili Vimer, u svom pismu kancelaru Gerhardu Šrederu 2. maja 2000. godine, pored ostalog, navodi da je američki Državni sekretarijat krajem aprila 2000. izašao pred svoje NATO saveznike sa sledećom ocenom:
«Ne umajujući važnost naknadne legalističke interpretacije Evropljana da se kod širenja zadataka NATO-a preko granica ugovornog područja u ratu protiv Jugoslavije radilo samo o izuzetku, jasno je da se radi o presedanu, na koji se može pozivati u svako doba, ili će se pozivati». (3) Američki zaničnici su još tada takođe «zatražili da se u krugu saveznika što je moguće brže izvrši međunarodno priznavanje nezavisne države Kosovo». I dalje da «Srbija bude trajno isključena iz evropskog razvoja». Šta se u politici SAD i NATO izmenilo u proteklih osam godina?
Pada u oči da Ahtisarijev Nacrt nema ni preambule niti tzv. vize zakonskog (ustavnog) teksta. Nema, naime, poziva na viši pravni akt na koji se Nacrt oslanja, niti naziva zakonodavca. Nedostatak se ne može tretirati kao formalan. Dakle, potrebno je da Srbija traži odgovor na pitanje - da li se Nacrt zasniva na Završnom dokumentu OEBS-a, Pariskoj Povelji, Povelji UN, Konvencijama Saveta Evrope, bilateralnim ugovorim, ili na odlukama Saveta bezbednosti UN. Nedostatak je tim veći, jer se u tekstu Nacrta, u odredbama koje su predložene za «Ustav Kosova», afirmiše važnost principa «vladavine prava». Može li tvorevina koja ne bi bila zasnovana na pravu, koja se ne bi pozivala na pravni izvor, garantovati vladavinu prava? A, pravo se, ipak, ne može izvesti iz neprava.
Što se tiče međunarodnog zakonodavca, jasno je da Marti Ahtisari ne raspolaže tim kapacitetom. Ko je, dakle, zakonodavac koji stoji iza Ahtisarija? Ako to treba da bude Savet bezbednosti, treba prethodno odgovoriti da li je sigurno da bi Savet bezbednosti prekrišio Povelju UN, ili svoje sopstvene odluke koje je koliko u septembru 2006. afirmisao kao osnovu svog delovanja, a čije bitne odrednioce, uz sve ostalo, još uvek nisu izvršene?
Svi važniji međunarodni faktori ističu da poržavaju Srbiju, da je Srbija važan faktor na Balkanu, da je partner, prijatelj, da žele njenu stabilnost i prosperitet. Međutim, deo tih međunarodnih faktora gubi iz vida, da u trenutku kada se rešava o statusu 15 odsto državne teritorije Srbije, stvarnu podršku Srbiji predstavlja samo podrška suverenitetu i teritorijalnom integritetu. Druge vrste podrške su važne, mogu biti korisne, ali ni iz daleka nisu tako bitne i neodložne za Srbiju kao podrška celovitosti Srbije. To nisu ni reforme vojske, ni privatizacija javnih preduzeća, ni sporazumi o asocijacijama i članstvima... Srbija, takva kakva je, tolika kolika je ima i mora da ima jasno rangirane prioritete. I svi su legitimni, zasnovani na pravu, univerzalnim principima. Velika Britanija, na jednoj strani, decenijama podržava i pomaže separatizam i terorizam na Kosmetu, a na drugoj, prisvaja i silom održava Severnu Irsku kao deo svoje države iako mnogi ljudi, uključujući stručnjake, smatraju da nije u pravu, šalje vojnu armadu da bi desetine hiljada kilometara daleko od svojih obala okupirala Foklandska ostrva! Istovremeno se Srbiji spočitava robovanje prošlosti, nerazumevanje savremenih trendova u kojima suverenitet i teritorijalni integritet gube značenje, nacionalizam, velikodržavlje...
Ahtisarijev Nacrt ima velike nedostatke.
1. Nacrt nije rezultat pregovora već politike sile. Ahtisari očigledno veruje da «zna kako treba sa Srbima». Najpre ih javno osuditi za kolektivnu odgovornost, osokoliti, inače, «deprimiranu» Karlu Delponte da još jednom, ovoga puta, iz Zagreba, podseti javnost da je Srbija država-parija, poslati signal da će se o tužbi Alije Izetbegovića za genocid odlučivati paralelno sa «konsultacijama» u kojima se očekuje da Srbija bude «kooperativna» i «konstruktivna», privesti Milorada Dodiga da se javno pokaje zbog izjava o pravu Republike Srpske na referendum o svom statusu. A onda, posle operacije «omekšavanja», uručiti Srbiji nacrt presude o amputaciji sive materije. Sudeći po aroganciji kojom se obilato ispomagao tokom poslednje posete Beogradu, on izgleda nije stigao da bar donekle reprogramira rezone i stil sa kojima je nastupio u Beogradu 2. i 3. juna 1999. godine u društvu sa svojim «bratom» Viktorom Černomirdinim, izaslanikom tadašnjeg ruskog predsednika Borisa Jeljcina.
Suština je u tome što zapadne zemlje, a pre svega SAD, Velika Britanija i NATO, nisu iskreno prihvatili Srbiju kao partnera. Ni u pregovorima o statusu Kosmeta, niti inače. Uzrok tome, očigledno, nije u karakteru vlasti, pa čak ni vrsti ustavnog sistema Srbije, već u nečemu dubljem, skrivenom od očiju javnosti. Po mnogo čemu može se zaključiti da je u pitanju strategija kojoj smeta celovita, snažna i uticajna Srbija. Kakva koincidencija! Nekada su Tito i Kardelj povlađivali separatističkim ambicijama albanskih lidera na Kosmetu da bi sprovodili politiku «slaba Srbija, jaka Jugoslavija». Danas, SAD, Velika Britanija i NATO se služe sličnim metodom, više ne za jačanje Jugoslavije kojoj su zdušno pomogli da nestane u vrtlogu separatizama i građanskih ratova, već za svoje nešto drugačije ciljeve: «slaba Srbija – perspektivnija Velika Albanija», ili «slaba Srbija - jak mostobran prema Evro-Aziji», ili «razdrobljena Srbija – jak NATO», ili, «ponižena Srbija – nauk drugima»!
Ako bi Srbija, zaista, za SAD, Veliku Britaniju i Zapad predstavljala partnera i saveznika, faktor stabilnosti i razvoja, da li bi bilo logično da pismenu najavu oduzimanja dela državne teritorije uruče Srbiji baš u trenutku kada je ona najslabija? U času kada u Srbiji od tri najvažnije državne institucije normalno funkcioniše (i to je pitanje) samo jedna! Gde je tu izražavanje prijateljstva, ili bar uvažavanja. Interno, prijateljski Zapad može tretirati srpske lidere ovako, ili onako. Ali, da ih javno ponižava tako kako je učinio dolaskom Ahtisarija u najgore moguće vreme, papirom koji im je uručio i njegovim ukupnim držanjem u Beogradu
SAD i Velika Britanija iz dan u dan izražavaju podršku reformama u Srbiji, posebno reformi (čitaj: uništavanje) Vojske, pismeno i usmeno obasipaju komplimentima pojedine «demokratske» lidere, neprekidno joj otvaraju «evropsku perspektivu», a paralelno, iza leđa krčme srpske teritorije preko svojih brokera tipa Ahtisarija i visokih činovnika NATO-a i EU. Bugarska, zemlja približnog stanovništva i teritorije kao i Srbija, članica NATO-a, odlučila je da ima vojne snage od 45.000 vojnika. Srbija kako se najavljuje, imaće armiju od 25.000 vojnika. Da li je moguće da su i jedna i druga cifra proizašle iz realnih procena vojnih i bezbednosnih rizika i geo-političkog položaja jedne i druge zemlje?
2. Ahtisari svojim Nacrtom daruje Albancima na Kosmetu državu oduzimanjem 15 odsto državne srpske teritorije, a Srbiji i Srbima, valjda u zamenu, nudi još jedno u nizu obećanja i neizvršenih garancija - zaštitu «srpske manjine» i Srpske pravoslavne crkve i decentralizaciju opština sa pravom «partnerstva» i prekogranične saradnje! Uz saglasnost Prištine! To je u njegovoj percepciji pravedno i stabilno rešenje!
Može li se Nacrt Ahtisarija tretirati kao evropsko rešenje ako se njime krše principi uređenja Evrope, ako ništa slično ne postoji u Evropi? Može li to biti rešenje Ujedinjenih nacija, iako je protiv Povelje UN i osnovnih principa međunarodnih odnosa?
3. Ahtisari iscrtava nove granice, pokrajinu proglašava za državu, daje joj međunarodni subjektivitet i vojsku, manjinu proglašava za većinu a većinu za manjinu, administrativne granice za međunarodne, a državu Srbiju tretira kao entitet sa pravno i poslovno ograničenim kapacitetom... Kao da pred sobom ima nedođiju van vremena i prostora za izvođenje eksperimenta, a ne teritoriju i ustavno ustrojstvo stare, zaslužne evropske države. U pitanju je istorijski promašaj. Valjda će to, bar, drugi shvatiti, ako Ahtisari nije mogao.
4. Nacrt se ne oslanja na rezoluciju Saveta bezbednosti UN 1244 (1999), ni na Kumanovski sporazum kojeg je Savet bezbednosti ratifikovao. Taj «vakum» u tekstu je teško objasniti, još teže prihvatiti jer se i Kontakt grupa i Savet bezbednosti u svim svojim dokumentima, uključujući i saopštenje sa ministarskog sastanka u Njujorku septembra 2006, kontinuirano pozivaju na rezoluciju SB 1244 koja je i dalje na snazi i koja je osnov, za pregovore i njihov ishod. Očekuje se da će Savet bezbednosti uzeti u obzir da ni jedan od njegovih naloga iz te rezolucije koji se tiču interesa Srbije nije izvršen. Zato ukidanje rezolucije SB 1244, ili zamena drugom rezolucijom nije tako jednostavan poduhvat kao što se u nekim medijima i od nekih domaćih i stranih političara predstavlja u javnosti.
5. Što se tiče garantija prava Srba i SPC na Kosmetu one bi imale značaja ako bi se ostvarivale na Kosmetu kao pokrajini sa suštinskom autonomijom u okviru Srbije. To je nešto sasvim drugo ako se ta prava nude u okviru nekakve nagodbe, kao «ustupak» za teritoriju oduzetu od Srbije i poklonjenu Albancima. Prava Srba i SPC, kao i prava svih drugih ljudi na Kosmetu, nisu stvar nagađanje, ne izviru ni iz čije dobre volje ili spremnosti na kompromise, već iz evropskih standarda i konvencija. Srbija ni po kojim standardima nije u obavezi da se odrekne prava da brani i odbrani svoj suverenitet i teritorijalni integritet, ali su svi drugi dužni da poštuju ljudska prava Srba, SPC, jednako kao što Srbija poštuje ljudska prava svog nesrpskog stanovništva i svih religioznih zajednica.
6. Prema Ahtisarijevom Nacrtu, nakon tromesečnog prelaznog perioda, deo ovlašćenja UNMIKA i KFOR-a prelazi na institucije Kosova – skupštinu, vladu, predsednika, a drugi deo na nova «međunarodna» vojna i civilna prisustva pod rukovodstvom (koordinacijom) Međunarodne grupe za nadzor (International Steering Group) koja postavlja Međunarodnog civilnog predstavnika koji je istovremeno i predstvnik EU (čl.11 Nacrta). Ko i po kojim kriterijumima sastavlja Međunarodnu grupu za nadzor, nije regulisano, osim što se kaže da je sastavljena od «glavnih međunarodnih zainteresovanih učesnika» (comprising key international stakeholders). Međunarodno vojno prisustvo uspostavlja NATO (čl. 12). Pomenute i slične odredbe Ahtisarijevog Nacrta svedoče o jasnom planu da se Ujedinjene nacije izmeste iz kosovo-metohijskog procesa i da se sve stvari vezane za Kosmet rešavaju u NATO-u, nešto u Evropskoj uniji, odnosno u Brislu i Vašingtonu. To znači, da će uticaj pravvila i procedura koje u sistemu organa UN imaju određen značaj i zaštitnu ulogu za zemlje članice, biti gotovo potpuno eliminisan.
Marti Ahtisari dalji postupak vidi kao «konsultacije» sa delegacijama Beograda i Prištine o svom Nacrtu. To znači – imaćete prilike da pričate, ili pismeno predlažete amandmane, to je do scenarija ispumpavanja nezadovoljstva javnosti i otupljivanja kritike. Međutim, to nikoga ni na šta ne obavezuje, njega najmanje.To je na liniji ranijih njegovih stavova da su pregovori okončani. Pregovori o statusu nisu započeti, ali on smatra da su završeni!
Savet bezbednosti i Kontakt grupa su tražili pregovore, ne konsultacije. Takav mandat i dalje je na snazi i treba verovati da će Kontakt grupa i Savet bezbednosti tražiti da se on ispoštuje. Šta uopšte znače «konsultacije»? Pregovori nisu isto što i savetovanja da bi bile potrebne konsultacije. Izgleda da se autorima teksta Nacrta posebno sviđa termin «konsultacije», zato se na mnogo mesta govori da bi i albanske vlasti na Kosmetu često «konsultovale» Srbe, ili srpske poslanike u Skupštini Kosmeta. Termin ima demokratsku konotaciju, ali nikoga ni na šta ne obavezuje.
Svojim stavom Ahtisari neodoljivo podseća na odbijanje američkog pregovarača Kristofera Hila krajem februara i početkom marta 1999. godine u Parizu da otpočnu pregovari o vojno-bezbednosnom delu nacrta tzv. sporazuma iz Rambujea, koji je bio suštinski deo tog teksta (poglavlja 2, 5 i 7). Najpre ministri Olbrajt, Kuk i Vedrin, a za njima ambasador Hil su tada presudili da se «ima smatrati da su pregovori okončani». Međutim, otad je proteklo 8 godina, ponešto se u međuvremenu izbistrilo, a ponešto i izmenilo. Koliko je Ahtisari toga svestan, nije poznato. Ali on se očigledno drži oprobanog stila i manira.
Kontakt grupa je sa svog septembarskog sastanka na ministarskom nivou u Njujorku pozvala Ahtisarija da pripremi svoje predloge, ne za Savet bezbednosti već, kako je tada saošteno, da na tim predlozima «angažuje strane», da nastave pregovore u Beču. Dakle, pregovori ne «konsultacije», traženje kompromisa u direktnim razgovorima delegacija, a ne amandmani.
Često se u medijima i izjavama zvaničnika Srbije, pogotovu, «nezavisnih analitičara», ističe da Ahtisarijev tekst nigde ne pominje izričito nezavisnost Kosmeta, ali ni suverenitet Srbije. To se uzima kao dokaz da čak i Ahtisari vodi računa o «obrazu» Srbije, neće da je ponizi, niti da pogorša pozicije «demokratskog bloka» u Srbiji. I to je prevara, podmetanje. Ni srpska javnost, a nadamo se, ni političari ne pate od infantilizma da bi poverovali da je to izraz neke brige o njihovom obrazu. Pogotovu je neozbiljna teza da Ahtisari u Nacrtu ne pominje reč nezavisnost zbog Rusije, valjda da bi i njoj zaštitio obraz što neće uložiti veto na nekakvu rezoluciju o potvrđivanju oduzimanja Kosmeta od Srbije! Takvi komentari i njihovi autori, kakvi se često sreću u begradskim medijima, ne govore samo o sebi već, nažalost, više o zabrinjavajućim anomalijama u sferi javnog komuniciranja i društvene svesti.
Beograd je ovih dana stecište zapadnih diplomata. Ubeđuju Beograd da je Ahtisarijev Nacrt dobar. I jeste, za Albance. Da paradoks bude veći, u Prištini masovni protesti i nasilne demonstracije protiv Nacrta, u Beogradu sve mirno, gde gde grupice nezadovoljnih. Ahtisari i njegovi sledbenici, ili nadređeni, nude nagodbu: vi formirajte «vladu demokratskog bloka», a mi pregovore o pridruživanju i stabilizaciji. U krajnjoj liniji i bez izručivanja Ratka Mladića! Neizgovorena je ali jasna procena, da bi im sa «vladom demokratskog bloka», zakićenom sa po nekom šargarepom radi impresioniranja domaće javnosti, pošlo za rukom da, uz nešto kozmetičkih doterivanja Nacrta i dobre prodaje javnosti kao suštinskih amandmana srpske delegacije, dobiju kakvu takvu saglasnost Beograda. Ili, bar obećanje da se neće ozbiljnije suprotstaviti. Mogu praviti buku, glumiti ljutnju, ali moraju se držati zadatog kursa i strogo kontrolisati javnost. Prava politička borba, diplomatska ofanziva, inicijative prema Rusiji, Kini, Indiji, Španiji, Ukrajini, Poljskoj, Savetu bezbednosti... To nikako!
Amerikanci, Britanci, predstavnici EU i Ahtisari – rade svoj posao. U Brislu, Moskvi, Vašingtonu, Njujorku, Beogradu... Razleteli se na sve strane. Ako svi oni rade svoj posao, pravo je pitanje šta je posao Srbije, šta ona radi, ili šta treba da radi? Nije valjda da su SAD, Velika Britanija, Evropska unija u većim problemima zbog Kosmeta, nego Srbija! Gde idu prijatelji Albanaca sa Kosmeta, sa kojim tezama nastupaju, šta od koga traže, treba da je jasno. U suštini, ako ne u detaljima. A gde idu predstavnici Srbije, šta oni traže, znaju li šta hoće i kako da to postignu?
Nesumnjivo je da je Srbija u velikim nevoljama u koje su je stavile zemlje Zapada i njihove asocijacije koje domaći srpski političari karakterišu kao partnere, saveznike i prijatelje.
Dobro je što predstavnici Srbije i Srba na Kosmetu izjavljuju da ni oni, ni Srbija kao država ne prihvataju nezavisnost Kosmeta, da su protiv Ahtisarijevog Nacrta i da neće potpisati dokumenat o nezavisnosti svoje Pokrajine. Dobro, ali nije dovoljno. To upućuje na pomisao da će Srbija, njeni predstavnici braniti svoj interes – nečinjenjem. A to bi faktore sa drugačijim interesom moglo navesti da zaključe da mogu nastaviti sa realizacijom svog nauma bez većih teškoća. To ne valja.
Kosmet nikada nije bio deo druge države osim deo Srbije. Periodi strane vladavine, okupacije potom oslobađanja, samo potvrđuju kontinuitet nerazdvojivosti Kosmeta od Srbije. Period protektorata UN nad Kosmetom od 1999. do danas koji se zloupotrebljava kao argument zastupnika oduzimanja Kosmeta u prilog nekakvog «realizma», «faktičkog stanja», još manje može dovesti u pitanje kontinuitet srpske državnosti u toj Pokrajini. Ovo utoliko pre što je taj mandat uspostavljen na osnovu prethodne saglasnosti Srbije postignute Beogradskim dogovorom 3. juna 1999. (Sporazuma Milošević-Ahtisari-Černomirdin) i Kumanovskim sporazumom od 9. juna 1999. To su zvanična dokumenta Ujedinjenih nacija koja niko nije ukinuo, proglasio nevažećim, ili ih otkazao kao strana u dogovoru.
Šta bi, po našem mišljenju, trebalo dalje preduzimati u spoljnoj politici i unutrašnjoj politici?
1. Jasno je da Srbija treba da nastavi pregovore u konstruktivnom duhu kao što ih je i prihvatila i u njima učestvovala do njihovog zastoja voljom međunarodnog (UN) posrednika. Jasno je takođe da nema razloga da izbegava ni pregovore o tzv. nestatusnim, ili «tehničkim» pitanjima. U vezi sa tim bitne su dve stvari:
Prva, da pregovori o nestatusnim pitanjima ne mogu biti zamena za pregovore o suštini – o statusu Kosmeta. I druga, da se stavovima o statusnim pitanjima ne sme dopustiti prejudiciranje ishoda o suštini – o statusu. Na primer, ako se pregovara o pravima Srba na Kosmetu, ne sme se prihvatiti kao polazna osnova da je reč o pravima nacionalne manjine. Ako bi se prihvatilo, to bi se tumačilo kao prećutna saglasnosnost da će Kosmet biti nezavisna država.
Treba imati u vidu da su UNMIK i privremene institucije Kosmeta tokom 2005. godfine potpisali Okvirnu Konvenciju Saveta Evrope o pravima pripadnika nacionalnih manjina upravo da bi najavili da će Srbe i druge nealbance na Kosmetu i u pregovorima tretirati kao pripadnike manjina. Nažalost, zvanični predstavnici Srbije (SRJ) uopšte nisu reagovali na taj neprimeren, nedopustiv akt, jedan u nizu na liniji promovisanja međunarodnog subjektiviteta Kosmeta. Beogradski forum je odmah po potpisivanju te konvencije javno upozorio na posledice, naročito imajući u vidu da je Srbija (SRJ) potpisnica pomenute Konvencije, a da se Kosmet, u smislu međunarodnog prava smatra integralnim delom Srbije (SRJ). Ni to upozorenje nije izgleda shvaćeno. Šta više, Ministar i drugi zvanični predstavnici nastavili su da u svojim izjavama, a verovatno i u razgovorima sa stranim predstavnicima, i sami koriste izraz «srpska manjina na Kosmetu»!
Da bi predlog rešenja za status Kosmeta bio prihvatljiv Srbiji kao suverenoj i nezavisnoj zemlji, da bi bio u intresu mira, stabilnosti i razvoja bila bi neophodna ključna promena – da se u tekstu izmeni odredbe koje Kosmet tretiraju kao još jednu albansku državu i da se umesto toga unese da je Kosmet Autonomna pokrajina Srbije sa najširom autonomijom. Pregovori treba da se koncentrišu na sadržinu, elemente suštinske autonomije predviđene u rez. SB 1244 i Kumanovskom sporazumu. Sve ostale odredbe, naročito o nestatusnim, organizacionim i tehničkim pitanjima, o detaljima, lako bi se usaglasile. Ogrničiti, međutim, nastavak pregovora na detalje, a sprečiti pregovore o samom statusu, značilo bi zabijanje glave u pesak, saglašavanje se sa podvalom, ignorisanje mandata Saveta bezbednosti. UN nisu tražile pregovore o «nestatusnim», organizacionim i tehničkim pitanjima, kao izvedenim, već – o statusu kao ključnom problemu.
Srbija želi da nastavi pregovore (ne konsultacije) o statusu Pokrajine bez nametanja tema i bez veštačkih nametnutih rokova. Srbija treba da odbije korišćenje navodne «frustracije Albanaca» kao sredstvo ucena za iznuđivanje ustupaka u pregovorima o statusu i za nametanje veštačkih rokova. Potrebno je da to pitanje iznese pred Savet bezbednosti i da jasnim terminima podseti:
a) da su UNMIK i KFOR jedino i isključivo odgovorni za bezbednost i slobodu kretanja Srba i drugih nealbanaca na Kosmetu; b) da niko od međunarodnih činilaca nema prava da kod Albanaca podgreva nadu u nezavisnost; v) ako je neko frustriran onda su to građani Srbije i 250.000 Srba i drugih nealbanaca proteranih u kampanji etničkog čišćenja, jer ni jedan od njihovih interesa i prava garantovanih dosadašnjim međunarodnim sporazumima, odlukama Saveta bezbednosti i UNMIK-a, nisu ostvareni ni 8 godina nakon raspoređivanja UNMIK-a i KFOR-a; g) da su, pored rezolucije SB UN 1244 doneta tri zvanična plana o ubrzanom vraćanju proteranih Srba i drugih nealbanaca, ali da ni jedan nije ni delimično ostvaren, jer više Srba napušta Kosmet nego što ih se vraća.
Potrebno je skrenuti pažnju na politiku sistematskog popuštanja prema albanskoj strani, na štetu Srba i Srbije. Međunarodna zajednica najpre prihvatila princip najpre standardi, potom status. Kad nije bilo napretka, on je zamenjen novim – i standardi i status koji je još uvek na snazi. Ali samo formalno. Taj princip je reafirmisan na više sednica Saveta bezbednosti UN i na svim dosadašnjim sastancima Kontakt grupe. Pošto su to učinili organi i telo po čijim uputstvima (treba da) radi Marti Ahtisari, zašto bi Srbija propuštala da insistira da se njihovi zahtevi poštuju. Srbija ne treba da se saglasi sa tumačenjem da se ostvarivanje principa - standardi i status – argumentuje propisima, izjavama i papirima, ili odredbama u Ahtisarijevom Nacrtu, već na delu, paralelno sa tokom pregovora. Umesto bilo kakvih rokova za okončanje pregovora, potrebno je utvrditi rokove za vraćanje proteranih lica i napredak u pregovorima vezati za napredak u primeni standarda na delu.
2. Jasno je svakom da je zaštita i očuvanje suvereniteta i teritorijalnog integriteta, i ustavnog poretka, vrhunski prioritet svake države. Čini se, ipak, da je potrebno da Srbija tu istinu zvanično i formalno ponovi svim državama i međunarodnim organizacija i da naglasi da je očuvanje Kosova i Metohijea kao autonomne pokrajine unutar Srbije, njen najvažniji nacionalni i državni interes. Ovo je utoliko potrebnije što su neke političke stranke i pojedini predstavnici Srbije unosili konfuziju svojim stavovima o Kosmetu, bilo tako što su govorili da je najvažnije kakva će biti prava Srba na Kosmetu minimizirajući značaj statusa kao suštinskog pitanja, bilo tako što su svesno odvlačili pažnju javnosti i građana od tog problema ističući u prvi plan nekakve druge interese i prioritete.
Potrebno je da Srbija jasno zatraži podršku očuvanju suvereniteta i teritorijalnog integriteta od svih uticajnijih zemalja i međunarodnih organizacija, uključujući SAD, Veliku Britaniju, Evropsku uniju i NATO, i da iz stanja mirovanja i iščekivanja, krene u intenzivnu, danonoćnu političku i diplomatsku borbu. Takođe treba da saopšti da će druge interese slediti i odnose sa drugim zemljama i međunarodnim organizacijama razvijati na način koji ne prejudicira zaštitu najvažnijeg interesa - suvereniteta i teritorijalnog integriteta.
3. Da se Srbija nikada neće odreći prava da taj svoj interes brani na isti način koji u zaštiti svojih državnih i nacionalnih interesa primenjuju druge suverene, civilizovane i dostojanstvene države. Ovo tim pre što je uverena da je to u interesu vladavine prava u međunarodnim odnosima, mira, bezbednosti i ravnopravne saradnje, kako sa bližim i daljim okruženjem, tako i sa celom Evropom, Evropskom unijom, velikim silama, nesvrstanim zemljama i svim članicama Ujedinjenih nacija.
4. Da odlučno da odbije svaku ideju o trgovini Kosovom i Metohijom, pravljenju nekakvih nagodbi «kompenzacijama» i sl. Takve ideje moraju se tretirati kao neozbiljne, uvredljive i apsolutno neprihvatljive. Naknada za Kosmet ne postoji.
5. Feudalističko vođenje spoljne i unutrašnje politike, ponašanja u međunarodnim odnosima prema ličnim afinitetima, neraščišćeni odnosi u sferi ovlašćenja za pregovaranje, zaključivanje međunarodnih sporazuma, pristupanje međunarodnim organizacijama, tumačenje državnih stavova i prioriteta naneli su Srbiji ogromnu štetu. Setimo se samo svađe unutar državnog vrha oko pregovora, platforme i potpisivanja sporazuma o tranzitu trupa NATO preko teritorije SRJ (Srbije) polovinom 2005.
Narodna skupština Srbije, treba odmah da naloži Vladi, odnosno da sama organizuje, izradu konzistentne strategije dugoročne unutrašnje i spoljne politike usklađene sa Kosmetom kao najvažnijim nacionalnim i državnim interesom. Na izradi strategija treba da okupi i angažuje svoje najbolje naučne, stručne i intelektualne potencijale oslobađajući se dosadašnjih preovlađujućih steretipa, sektašenja i kriterijuma stranačke podobnosti. Spoljna politika treba da se zasniva na dugoročnim interesima, iskustvima iz dalje i bliže istorije, stabilnim predpostavkama ekonomskog razvoja (kao što je energija) i pouzdanim procenama trendova na Balkanu, u Evropi i svetu. Za razliku od sadašnje politike jednostranog vezivanja za NATO, Srbija treba da se opredeli za uravnoteženu spoljnu politiku.
U vezi sa problemom statusa Kosmeta, ali i inače, neophodno je da Srbije od pukog verbalizma o više «stubova spoljne politike» počne u praksi da sprovodi uravnoteženu spoljnu politiku. To može da znači relativno, ili drugačije distanciranje od onih partnera koji na rečima podržavaju Srbiju, a u realnom životu separatiste. Danas na Kosmetu, sutra u drugim delovima.
Nužno je da Srbija sebi obezbedi veći manevarski prostor u spoljnoj politici, međunarodnim ekonomskim odnosima i privatizaciji. U tom smislu, ma koliko u ovom trenutku izgledalo kasno, nerealno i teško, potrebno je ozbiljno razmotriti koncept pozitivne neutralnosti. Na kraju, vredi posedsetiti da se više neutralnih i nesvrstanih zemalja Evrope nalazi u punopravnom članstvu Evropske unije: Švedska, Finska, Austrija, Kipar, Malta. Polazište u izradi strategije ekonomsko-tehnološkog razvoja treba da bude veća briga za očuvanje i korišćenje ekonomskih, prirodnih, ljudskih i geostrateških potencijala zemlje. Spoljno-ekonomski interesi takođe moraju biti ravnomernije raspoređeni i usklađeni sa političkim.
Razmotriti varijantu da se privatizacija javnih preduzeća i koncesije od strateškog značaja za zemlju odlože za godinu dana (NIS, EPS, JAT i dr.).
6. Jasno je da Srbija treba da nastavi pregovore u konstruktivnom duhu kao što ih je i prihvatila i u njima učestvovala do njihovog zastoja voljom posrednika. Jasno je takođe da nema razloga da izbegava ni pregovore o tzv. nestatusnim, ili «tehničkim» pitanjima. U vezi sa tim bitne su dve stvari:
Prva, da pregovori o nestatusnim pitanjima ne mogu biti zamena za pregovore o suštini – o statusu Kosmeta. I druga, da se stavovima o statusnim pitanjima ne sme dopustiti prejudiciranje ishoda o suštini – o statusu. Na primer, ako se pregovara o pravima Srba na Kosmetu, ne sme se prihvatiti kao polazna osnova da je reč o pravima nacionalne manjine. Ako bi se prihvatilo, to bi se tumačilo kao prećutna saglasnosnost da će Kosmet biti nezavisna država.
Treba imati u vidu da su UNMIK i privremene institucije Kosmeta tokom 2005. godfine potpisali Okvirnu Konvenciju Saveta Evrope o pravima pripadnika nacionalnih manjina upravo da bi najavili da će Srbe i druge nealbance na Kosmetu i u pregovorima tretirati kao pripadnike manjina. Nažalost, zvanični predstavnici Srbije (SRJ) uopšte nisu reagovali na taj neprimeren, nedopustiv akt, jedan u nizu na liniji promovisanja međunarodnog subjektiviteta Kosmeta. Beogradski forum je odmah po potpisivanju te konvencije javno upozorio na posledice, naročito imajući u vidu da je Srbija (SRJ) potpisnica pomenute Konvencije, a da se Kosmet, u smislu međunarodnog prava smatra integralnim delom Srbije (SRJ). Ni to upozorenje nije izgleda shvaćeno. Šta više, Ministar i drugi zvanični predstavnici nastavili su da u svojim izjavama, a verovatno i u razgovorima sa stranim predstavnicima, i sami koriste izraz «srpska manjina na Kosmetu»!
Da bi predlog rešenja za status Kosmeta bio prihvatljiv Srbiji kao suverenoj i nezavisnoj zemlji, da bi bio u intresu mira, stabilnosti i razvoja bila bi neophodna ključna promena – da se iz teksta izostavi da je Kosmet još jedna albanska država i da se umesto toga unese da je Kosmet Autonomna pokrajina Srbije sa najširom autonomijom. Sve ostale odredbe, naročito o nestatusnim, organizacionim i tehničkim pitanjima, o detaljima, lako bi se usaglasile. Ogrničiti, međutim, nastavak pregovora na detalje, a sprečiti pregovore o samom statusu, značilo bi saglasiti se sa podvalom, ignorisati mandat Saveta bezbednosti. UN nisu tražile pregovore o «nestatusnim», organizacionim i tehničkim pitanjima, kao izvedenim, već – o statusu kao ključnom problemu.
Srbija želi da nastavi pregovore (ne konsultacije) o statusu Pokrajine bez nametanja tema i bez veštačkih nametnutih rokova. Srbija treba da odbije korišćenje navodne «frustracije Albanaca» kao sredstvo ucena za iznuđivanje ustupaka u pregovorima o statusu i za nametanje veštačkih rokova. Potrebno je da to pitanje iznese pred Savet bezbednosti i da jasnim terminima podseti:
a) da su UNMIK i KFOR jedino i isključivo odgovorni za bezbednost i slobodu kretanja Srba i drugih nealbanaca na Kosmetu; b) da niko od međunarodnih činilaca nema prava da kod Albanaca podgreva nadu u nezavisnost; v) ako je neko frustriran onda su to građani Srbije i 250.000 Srba i drugih nealbanaca proteranih u kampanji etničkog čišćenja, jer ni jedan od njihovih interesa i prava garantovanih dosadašnjim međunarodnim sporazumima, odlukama Saveta bezbednosti i UNMIK-a, nisu ostvareni ni 8 godina nakon raspoređivanja UNMIK-a i KFOR-a; g) da su, pored rezolucije SB UN 1244 doneta tri zvanična plana o ubrzanom vraćanju proteranih Srba i drugih nealbanaca, ali da ni jedan nije ni delimično ostvaren, jer više Srba napušta Kosmet nego što ih se vraća.
Potrebno je skrenuti pažnju na politiku sistematskog popuštanja prema albanskoj strani, na štetu Srba i Srbije. Međunarodna zajednica najpre prihvatila princip najpre standardi, potom status. Kad nije bilo napretka, on je zamenjen novim – i standardi i status koji je još uvek na snazi. Ali samo formalno. Taj princip je reafirmisan na više sastanaka Kontakt grupe i Srbija ima pravo da insistira da se on poštuje. Ne tako, što će se ostvarivanje dokazivati papirima, izjavama ili odredbama u Ahtisarijevom Nacrtu, već na delu, paralelno sa tokom pregovora. Umesto bilo rokova za okončanje pregovora, potrebno je utvrditi rokove za vraćanje proteranih lica i napredak u pregovorima vezati za napredak u primeni standarda na delu.
(fonte: B. Bellone)
Da: "stefano pol"
Data: 14 febbraio 2007 13:36:30 CET
Oggetto: odg su dichiarazioni Napolitano
Cari compagni, allego l'ordine del giorno approvato all'unanimità alla conferenza d'organizzazione del circolo del PRC di Tavagnacco (Udine) martedì sera, in relazione alle gravi affermazioni fatte dal Presidente della repubblica Napolitano sul tema delle foibe durante la "giornata del ricordo".
Saluti comunisti,
Stefano Pol
Ordine del giorno sulle dichiarazioni del Presidente Napolitano
Primi firmatari: Patrick Del Negro e Gabriele Donato (Circolo di Tavagnacco, Fed. di Udine del PRC)
Il circolo di Tavagnacco del Partito della Rifondazione Comunista, riunito in conferenza d’organizzazione, esprime la propria contrarietà nei confronti della brutalità con la quale il presidente della Repubblica Napolitano ha insultato, il 10 febbraio, i partigiani jugoslavi che, al fianco di quelli italiani, lottarono negli anni della seconda guerra mondiale contro il nazi-fascismo. Le parole utilizzate dal Capo dello Stato in occasione della celebrazione al Quirinale della cosiddetta Giornata del Ricordo rappresentano l’ennesimo attacco, condotto con argomentazioni del tutto strumentali, portato al protagonismo dell’esercito partigiano jugoslavo nella lotta per la liberazione dei territori occupati dagli eserciti aggressori dell’Italia fascista e della Germania nazista .
Parlando di “una furia sanguinaria che assunse i sinistri contorni di una pulizia etnica”, Napolitano ha ribadito alcuni delle peggiori mistificazioni che la propaganda dell’estrema destra italiana ha sempre alimentato; Enzo Collotti, storico autorevole intervenuto il giorno successivo sulle pagine de “Il Manifesto”, ha parlato del “vittimismo nazionale” che parole del genere non possono che alimentare: accreditare l’idea di “terre ex italiane” offese dal “moto di odio” scatenato dal “disegno annessionistico slavo” significa stravolgere il significato di quegli avvenimenti storici secondo i criteri del più grossolano revisionismo. Nella lettura di quelle vicende proposta da Napolitano, ed entusiasticamente accolta da tutti gli esponenti della politica italiana, le popolazioni slovene e croate, le quali hanno pagato un costo elevatissimo a causa delle ambizioni imperialiste del fascismo, vengono trasformate da vittime principali a responsabili uniche della violenza di quegli anni di guerra.
In un colpo solo il Capo dello Stato cancella le gravi responsabilità della politica di aggressione dell’Italia nei Balcani e il contributo eroico dato dai partigiani jugoslavi alla Resistenza europea, con lo scopo evidente di mettere in discussione la legittimità degli accordi di pace con i quali vennero risolti i contenziosi territoriali lasciati aperti dalla guerra. Da questo punto di vista, sono completamente condivisibili le riflessioni critiche di Collotti: “Sin quando si continuerà a voler parlare della Venezia Giulia, di una regione italiana, senza accettarne la realtà di un territorio abitato da diversi gruppi nazionali e trasformato in area di conflitto interetnico dai vincitori del 1918[l’Italia], incapaci di affrontare i problemi posti dalla compresenza di gruppi nazionali diversi, si continuerà a perpetuare la menzogna dell'italianità offesa e a occultare (e non solo a rimuovere) la realtà dell'italianità sopraffattrice”.
Il circolo del PRC di Tavagnacco sente l’esigenza di respingere le menzogne diffuse dal nazionalismo italiano, e fatte proprie da Napolitano; per questa ragione considera altrettanto sbagliate le dichiarazioni di sostegno alla sua posizione espresse dalle altre autorità dello Stato, Fausto Bertinotti e Franco Marini. I due presidenti di Camera e Senato hanno dichiarato di condividere “pienamente la verità e il giudizio storico” che le sue parole avrebbero contenuto: hanno contribuito, unendosi al coro dei postfascisti capeggiati da Fini, a dare forza ai contenuti della campagna anti-partigiana ed anti-jugoslava che Napolitano ha maldestramente deciso di rilanciare. Ancora una volta le parole dello storico già citato sono le più efficaci: “Da sempre nella lotta politica, soprattutto a Trieste e dintorni, il Movimento sociale (Msi) un tempo e i suoi eredi oggi usano e strumentalizzano il dramma delle foibe e dell'esodo per rinfocolare l'odio antislavo; rintuzzare questo approccio può sembrare oggi una battaglia di retroguardia, ma in realtà è l'unico modo serio per non fare retrocedere i modi e il linguaggio stesso della politica agli anni peggiori dello scontro nazionalistico e della guerra fredda”.
Per queste ragioni, il circolo del PRC di Tavagnacco ribadisce l’esigenza di contrastare l’insidiosa illusione che vi possa essere un’unità di tutti gli italiani nel ricordo delle tragedie evocate strumentalmente dal revisionismo: non esiste una “storia comune” ad oppressi ed oppressori, e non può esistere, pertanto, una memoria condivisa. Con questa consapevolezza, il circolo chiede alla federazione provinciale del partito di farsi carico dell’esigenza di promuovere, in tempi rapidi e in accordo con le altre forze della sinistra interessate a respingere l’imperante retorica patriottarda, un grande convegno anti-fascista presso il capoluogo friulano, nel corso del quale dare voce alle ricercatrici e ai ricercatori che negli ultimi anni hanno rifiutato di conformarsi alla “vulgata” falsificatrice cui le celebrazioni della Giornata del Ricordo hanno conferito una pericolosa ufficialità. Dovranno essere invitate a promuovere l’appuntamento tutte le forze politiche e le realtà associative della sinistra croata e slovena: esso dovrà diventare l’occasione per rilanciare il senso fondamentale della fratellanza internazionalista che legò le popolazioni oppresse nella lotta contro il nazi-fascismo e che nessuna invettiva d’ispirazione nazionalista riuscirà ad estinguere.
Approvato all’unanimità.
Tavagnacco, 13 febbraio 2007
---
Giù le mani dalle foibe
Enzo Collotti
da il Manifesto del 11.1.07 p. 1
I fatti ci hanno dato ragione. I timori che avevamo espresso fin da quando fu istituito il giorno del ricordo si sono puntualmente avverati. Anche dalle più alte cariche dello Stato si è sentito il dovere di enfatizzare una retorica che non contribuisce ad alcuna lettura critica del nostro passato, l'unica che possa servire ad elevare il nostro senso civile, ma che alimenta ulteriormente il vittimismo nazionale. Per questo vogliamo ribadire quanto scrivevamo già due anni fa con la prima Giornata del Ricordo per onorare le vittime delle foibe.
Non era difficile prevedere che collocare la celebrazione a due settimane dal Giorno della Memoria in ricordo della Shoah, avrebbe significato dare ai fascisti e ai postfascisti la possibilità di urlare la loro menzogna-verità per oscurare la risonanza dei crimini nazisti e fascisti e omologare in una indecente e impudica par condicio della storia tragedie incomparabili, che hanno l'unico denominatore comune di appartenere tutte all'esplosione sino allora inedita di violenze e sopraffazioni che hanno fatto del secondo conflitto mondiale un vero e proprio mattatoio della storia. Nella canea, soprattutto mediatica, suscitata intorno alla tragedia delle foibe dagli eredi di coloro che ne sono i massimi responsabili la cosa più sorprendente è l'incapacità dei politici della sinistra di dire con autorevolezza ed energia: giù le mani dalle foibe! Come purtroppo è già avvenuto in altre circostanze, l'incapacità di rileggere la propria storia, ammettendo responsabilità ed errori compiuti senza per questo confondersi di fatto con le ragioni degli avversari e degli accusatori di comodo, cadendo in un facile e ambiguo pentitismo, non contribuisce - come fa il discorso del presidente Napolitano - a fare chiarezza intorno a un nodo reale della nostra storia che viene brandito come manganello per relativizzare altri e più radicali crimini.
La vicenda delle foibe ha molte ascendenze, ma certamente la più rilevante è quella che ci riporta alle origini del fascismo nella Venezia Giulia. Sin quando si continuerà a voler parlare della Venezia Giulia, di una regione italiana, senza accettarne la realtà di un territorio abitato da diversi gruppi nazionali e trasformato in area di conflitto interetnico dai vincitori del 1918, incapaci di affrontare i problemi posti dalla compresenza di gruppi nazionali diversi, si continuerà a perpetuare la menzogna dell'italianità offesa e a occultare (e non solo a rimuovere) la realtà dell'italianità sopraffattrice. Non si tratta di evitare di parlare delle foibe, come ci sentiamo ripetere quando parliamo nelle scuole del giorno della memoria e della Shoah, ma di riportare il discorso alla radice della storia, alla cornice dei drammi che hanno lacerato l'Europa e il mondo e nei quali il fascismo ha trascinato, da protagonista non da vittima, il nostro paese.
Ma che cosa sa tuttora la maggioranza degli italiani sulla politica di sopraffazione del fascismo contro le minoranze slovena e croata (senza parlare dei sudtirolesi o dei francofoni della Valle d'Aosta) addirittura da prima dell'avvento al potere; della brutale snazionalizzazione (proibizione della propria lingua, chiusura di scuole e amministrazioni locali, boicottaggio del culto, imposizione di cognomi italianizzati, toponimi cambiati) come parte di un progetto di distruzione dell'identità nazionale e culturale delle minoranze e della distruzione della loro memoria storica?
I paladini del nuovo patriottismo fondato sul vittimismo delle foibe farebbero bene a rileggersi i fieri propositi dei loro padri tutelari, quelli che parlavano della superiorità della civiltà e della razza italica, che vedevano un nemico e un complottardo in ogni straniero, che volevano impedire lo sviluppo dei porti jugoslavi per conservare all'Italia il monopolio strategico ed economico dell'Adriatico. Che cosa sanno dell'occupazione e dello smembramento della Jugoslavia e della sciagurata annessione della provincia di Lubiana al regno d'Italia, con il seguito di rappresaglie e repressioni che poco hanno da invidiare ai crimini nazisti? Che cosa sanno degli ultranazionalisti italiani che nel loro odio antislavo fecero causa comune con i nazisti insediati nel Litorale adriatico, sullo sfondo della Risiera di S. Sabba e degli impiccati di via Ghega?
Ecco che cosa significa parlare delle foibe: chiamare in causa il complesso di situazioni cumulatesi nell'arco di un ventennio con l'esasperazione di violenza e di lacerazioni politiche, militari, sociali concentratesi in particolare nei cinque anni della fase più acuta della seconda guerra mondiale. È qui che nascono le radici dell'odio, delle foibe, dell'esodo dall'Istria.
Nella storia non vi sono scorciatoie per amputare frammenti di verità, mezze verità, estraendole da un complesso di eventi in cui si intrecciano le ragioni e le sofferenze di molti soggetti. Al singolo, vittima di eventi più grandi di lui, può anche non importare capire l'origine delle sue disgrazie; ma chi fa responsabilmente il mestiere di politico o anche più modestamente quello dell'educatore deve avere la consapevolezza dei messaggi che trasmette, deve sapere che cosa significa trasmettere un messaggio dimezzato, unilaterale. Da sempre nella lotta politica, soprattutto a Trieste e dintorni, il Movimento sociale (Msi) un tempo e i suoi eredi oggi usano e strumentalizzano il dramma delle foibe e dell'esodo per rinfocolare l'odio antislavo; rintuzzare questo approccio può sembrare oggi una battaglia di retroguardia, ma in realtà è l'unico modo serio per non fare retrocedere i modi e il linguaggio stesso della politica agli anni peggiori dello scontro nazionalistico e della guerra fredda.
I profughi dall'Istria hanno pagato per tutti la sconfitta dell'Italia (da qui bisogna partire ma anche da chi ne è stato responsabile), ma come ci ha esortato Guido Crainz (in un prezioso libretto: Il dolore e l'esilio. L'Istria e le memorie divise d'Europa, Donzelli, 2005) bisogna sapere guardare alle tragedie di casa nostra nel vissuto delle tragedie dell'Europa. Non esiste alcuna legge di compensazione di crimini e di ingiustizie, ma non possiamo indulgere neppure al privilegiamento di determinate categorie di vittime. Fu dura la sorte dei profughi dall'Istria, ma l'Italia del dopoguerra non fu sorda soltanto al loro dolore. Che cosa dovrebbero dire coloro che tornavano (i più fortunati) dai campi di concentramento - di sterminio, che rimasero per anni muti o i cui racconti non venivano ascoltati? E gli ex internati militari - centinaia di migliaia - che tornavano da una prigionia in Germania al limite della deportazione?
La storia della società italiana dopo il fascismo non è fatta soltanto del silenzio (vero o supposto) sulle foibe, è fatta di molti silenzi e di molte rimozioni. Soltanto uno sforzo di riflessione complessivo, mentre tutti si riempiono la bocca d'Europa, potrà farci uscire dal nostro nazionalismo e dal nostro esasperato provincialismo.
